Met name het plan om de overdrachtsbelasting voor starters af te schaffen kreeg rond Prinsjesdag veel aandacht, bedoeld om jonge huizenkopers een kontje te geven op de woningmarkt. De Belastingdienst kan echter moeilijk onderscheid maken tussen starters en doorstromers (mensen die al een koophuis hebben). Daarom is gekozen voor een leeftijdsgrens: iedereen onder de 35 jaar hoeft geen overdrachtsbelasting te betalen bij de aankoop van een huis. Dat scheelt vanaf 1 januari op een huis van drie ton 6000 euro spaargeld. 

Onder meer SGP, 50Plus, PvdA en SP toonden zich kritisch en drongen erop aan de leeftijdsgrens op te hogen en een maximale huizenprijs te hanteren. ,,Dit is toch juist bedoeld om starters te helpen”, zei SP-Kamerlid Sandra Beckerman tijdens het debat. ,,Een echte starter van 36 of 37 die moeite heeft om rond te komen dankzij een hoge huur, zou dan in aanmerking moeten komen. Een doorstromer van 34 jaar die een huis van een miljoen kan betalen, zouden we juist moeten uitsluiten.” PvdA-Kamerlid Henk Nijboer concludeerde ook dat woningzoekenden die een miljoen voor een huis kunnen betalen, geen cadeautje van de staat van 20.000 euro nodig hebben.

Staatssecretaris Hans Vijlbrief (Belastingdienst) beloofde te onderzoeken wat een dergelijke aanpassing zou betekenen. Hij erkende dat de leeftijdsgrens 'arbitrair’ is, maar waarschuwde dat andere methodes op praktische bezwaren bij de uitvoering stuiten. Ook is Vijlbrief bang dat bewoners van regio's met hoge huizenprijzen worden benadeeld als de grens bijvoorbeeld op 350.000 euro komt te liggen.

De Tweede Kamer lijkt nog een aantal uitzonderingen te willen die voor huurders en huizenkopers mogelijk van grote invloed zijn. Vastgoedbedrijven en beleggers gaan 8 procent overdrachtsbelasting betalen vanaf 1 januari, terwijl dat nu nog 2 procent is. Dat plan heeft breed draagvlak, maar de SP wil dat woningcorporaties, die zonder winstoogmerk betaalbare huizen bouwen en beheren, worden uitgesloten van die belastingverhoging.

,,Corporaties kopen soms verpauperde huizen op, met name in krimpgebieden, om er fatsoenlijke woonruimte van te maken. Dat wordt met deze maatregel ontmoedigd. Ook wordt het moeilijker voor corporaties om onderling huizen uit te wisselen", aldus Beckerman. Ze kreeg bijval van enkele collega's.

Meerdere partijen maakten er bovendien een punt van dat een hogere overdrachtsbelasting voor bedrijfsgebouwen (van 6 naar 8 procent) kan leiden tot minder woningbouw. ,,Dat kan nooit de bedoeling zijn”, aldus PvdA'er Nijboer. Hij pleitte voor een uitzondering van het hogere belastingtarief voor het ombouwen van kantoren of winkelruimte. In 2019 zijn er 12.500 woningen in oude bedrijfsgebouwen gecreëerd. ,,Dat stimuleert dit kabinet juist met leningen, waarom dan straffen met een hogere belasting?”

Coalitiepartij ChristenUnie wees verder nog op wooncoöperaties, bewonersgroepen die zelf woningen bouwen en beheren. Ook die verdienen een uitzondering op de 8 procent overdrachtsbelasting, vindt CU-Kamerlid Eppo Bruins.

Volgens minister Kajsa Ollongren van Wonen is dat allemaal zo makkelijk nog niet. ,,Als wij woningcorporaties gaan uitzonderen, wordt dat gezien als staatssteun. Ik kijk liever naar het hele Prinsjesdagpakket en concludeer dan dat corporaties er komend jaar per saldo financieel op vooruitgaan dankzij verlaging van de verhuurdersheffing.”

Voor het uitzonderen van burgerinitiatieven of coöperaties zei ze tot nu toe geen grond te hebben gevonden. Enkele parlementariërs denken dat het wel kan. CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt merkte verontwaardigd op dat Ollongren geen antwoord gaf op essentiële vragen over de uitzonderingen.

Om er druk op te zetten worden volgende week enkele amendementen ingediend om het kabinet de belastingplannen te laten wijzigen. Donderdag 12 november wordt erover gestemd.