De toezichthouder wil banken een ondergrens opleggen als het aankomt op de risicoweging van hypothecaire leningenportefeuilles, schrijft DNB. Vanwege lage verliezen in het verleden schatten banken de risico’s van hun hypothecaire leningen erg laag in. Nederland behoort met 11 procent tot de landen met de laagste risicoweging in Europa.

De huizenprijzen stijgen de laatste jaren echter fors en daarmee de hoogte van hypotheken. Voor een deel kan dit worden verklaard door een achterblijvend aanbod en een dalende rente, maar er zijn ook signalen van overwaardering. De huizenprijs stijgt aanzienlijk sneller dan het inkomen. De prijs/inkomen ratio in grote steden ligt hoog en ook neemt risicovoller leengedrag van kopers toe en blijft de hypotheekschuld hoog.

Gezien het toegenomen risico op de huizenmarkt, met kans op een correctie (lees: daling) van de huizenprijzen, wil DNB dat de banken meer geld achter de hand houden om eventuele verliezen op de hypotheekleningen af te dekken. Om de ondergrens van de risicoweging naar 14 à 15 procent te tillen, zullen de banken, naar schatting, gezamenlijk 3 miljard euro meer aan kapitaal moeten aanhouden.

Dalende huizenprijzen maken Nederlandse huishoudens kwetsbaar. Huizen die ‘onder water staan’ hebben een groot effect op het bestedingspatroon en daarmee wanbetaling. Stresstesten wijzen uit dat de verliezen van banken op hypotheken in dat geval fors kunnen oplopen. Een hogere risico-inschatting, met effecten op de hoogte van de hypotheek ten opzichte van de waarde van de woning, verkleint de negatieve effecten.

Met zo'n hogere buffer zijn banken beter in staat een huizenprijscorrectie op te vangen. Het effect op de hypotheekrentes is overigens miniem, denkt DNB. Waarschijnlijk gaan de rentes hierdoor met zo’n 0,02 procentpunt omhoog. Naar verwachting kan de maatregel in het najaar van 2020 in werking treden. Leningen die geheel of gedeeltelijk onder de Nationale Hypotheek Garantie vallen, worden uitgezonderd.

Huizenkopers zullen derhalve naar verwachting maar zeer beperkt worden geraakt door deze maatregel. De maatregel zal, na een ‘publieke consultatie’ en een toets bij de Europese instellingen, volgend najaar in werkingen kunnen treden. De maatregel geldt in principe voor twee jaar. 

Volgens de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) past de regeling bij de voorzichtigheid die ‘je van een toezichthouder mag verwachten’ en is de maatregel bedoeld om de weerbaarheid van Nederlandse banken voor financiële schokken verder te vergroten. ,,Met zijn ingrepen op de woningmarkt neemt DNB het zekere voor het onzekere.”

De bankenvereniging vindt overigens dat Nederlandse banken voldoende buffers hebben om dit op te vangen. Met de ingreep worden de vereisten van nieuwe bankenregels feitelijk deels naar voren gehaald, aldus de NVB. Die nieuwe regels worden waarschijnlijk vanaf 2022 gefaseerd ingevoerd.