Zo komen we aan onze vrije dagen: ‘Daar is hard voor gestreden’
Het is vandaag Hemelvaartsdag, een officiële feestdag waarop veel mensen van hun werkgever vrij krijgen. Hoe zijn onze vrije dagen eigenlijk ontstaan? En komen we er een beetje goed vanaf in vergelijking met onze buurlanden?
In Nederland zijn er in 2021 elf officiële feestdagen, zo staat te lezen op de site van de rijksoverheid. Nieuwjaarsdag, Goede Vrijdag, eerste en tweede paasdag, Koningsdag, Bevrijdingsdag, Hemelvaartsdag, eerste en tweede pinksterdag en eerste en tweede kerstdag. Dat betekent overigens niet dat we allemaal altijd vrij zijn: ‘Er is geen wet die heeft vastgelegd dat bepaalde feestdagen vrij zijn. In uw cao of arbeidsovereenkomst staat of u vrij bent op feestdagen’, aldus de rijksoverheid. Goede Vrijdag en Bevrijdingsdag zijn bijvoorbeeld lang niet altijd vrije dagers, veel werkgevers geven bij Bevrijdingsdag maar een keer in de vijf jaar een vakantiedag.
Vroeger waren er veel meer officiële vrije dagen, weet vakbondshistoricus Sjaak van der Velden. ,,In de middeleeuwen waren dat vaak christelijke feestdagen. Als de plaatselijke heilige nieste, had je bij wijze van spreken een vrije dag. Na de Franse revolutie is dat afgeschaft.”
Helaas. Maar wat nu wel in de wet is vastgelegd, is het feit dat elke Nederlander een minimum aantal vakantiedagen heeft. Dit is gekoppeld aan het aantal uren dat je werkt: namelijk vier keer het aantal uren dat je per week werkt. Werk je 25 uur per week? Dan heb je recht op 100 uur vakantie. Werk je 40 uur per week? Dan heb je recht op 160 uur vrij, goed voor twintig vakantiedagen. Werkgevers zijn vrij om daar nog zogenaamde ‘bovenwettelijke vakantiedagen’ bij op te tellen.
Eind negentiende eeuw waren er wat moderne ondernemers die besloten dat ze hun personeel af en toe een dagje vrij moesten geven
Strijd
Dat we naast zogenaamde officiële feestdagen ook vakantiedagen hebben, is geen vanzelfsprekendheid, vertelt Van der Velden. ,,Daar is hard voor gestreden. Eind negentiende eeuw waren er wat moderne ondernemers die besloten dat ze hun personeel af en toe een dagje vrij moesten geven. Als mensen een beetje ontspannen, werken ze beter, was het idee.”
In diezelfde tijd kwam de vakbeweging op die eveneens voorstander was van minder werken. Het devies was: 8 uur werken, 8 uur slapen en 8 uur vrij. En dat was hard nodig, want in sommige fabrieken werd 365 dagen per jaar gewerkt. ,,Arbeidstijdverkorting was een van de speerpunten van de opkomende vakbeweging.”
,,In 1910 werd in de cao van diamantbewerkers afgesproken dat ze een week vrij waren”, zegt Van der Velden. ,,Langzaam is dat over de hele economie uitgerold”, aldus de onderzoeker. En daar werd vaak hard voor gestreden. Stakingen bijvoorbeeld. ,,De loodgieters hebben het werk in 1928 bijvoorbeeld negentien weken neergelegd voor 6 dagen betaald vrij. Uiteindelijk werd het een compromis en kregen ze 3 of 4 dagen vrij”, aldus Van der Velden. ,,Vanuit werkgevers was het voor een deel eigen belang. Ze zagen ook dat je dan na verloop van tijd niets meer had aan de arbeiders. Dat is zonde, zeker bij geschoolde krachten.”
Europa
Toch bekruipt veel Nederlanders vaak het gevoel dat we er bekaaid af komen. Wat betreft het aantal officiële feestdagen scheelt het allemaal niet veel: de Belgen hebben er eentje meer dan wij (12) en in Groot-Brittannië hebben ze er minder: namelijk 8. Wel hebben ze daar afgesproken dat als een zogenaamde ‘bank holiday’ in een weekend valt, ze de daaropvolgende maandag alsnog vrij krijgen. In Duitsland zijn er 9 officiële feestdagen die voor het hele land gelden, maar zijn er ook verschillende regionale feestdagen.
Ook in Nederland kennen we regionale feestdagen. ,,Ik woon tegenwoordig in Leiden”, zegt Van der Velden, ,,En daar hebben geven veel bedrijven op 3 oktober, tijdens Leidens Ontzet, een vrije dag. Maar zo’n extra dag moet ergens anders vandaan komen. Per saldo komt het allemaal een beetje op hetzelfde neer.”
Dit artikel is eerder gepubliceerd op 20 mei 2020.
Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Rutte: In de toekomst elk jaar vrij op 5 mei
Demissionair premier Mark Rutte verwacht dat mensen in de toekomst ieder jaar vrij zullen zijn op Bevrijdingsdag. Nu is dat voor veel werknemers nog eens in de vijf jaar, al is het wel een officiële feestdag. ,,Ik heb de indruk dat we daar heel dichtbij zitten”, aldus Rutte. -
PREMIUM
1 op 20 mensen krijgt diagnose fibromyalgie: ‘Onbegrip voor patiënten het moeilijkst’
Niet zichtbaar ziek, maar wel vergaan van de pijn en vaak nog een resem andere lichamelijke klachten erbovenop: dat is fibromyalgie. Wat veroorzaakt het en wat kan eraan gedaan worden? Jessica Van Oosterwijck, verbonden aan de universiteit van Gent, geeft een overzicht van de ziekte en de behandeling. ,,Het moeilijkst voor de patiënten is het onbegrip van de omgeving.” -
Wat is het bestbetaalde beroep van Nederland?
,,Ik ga datgene studeren waarmee ik het meeste geld kan verdienen’’, zei een vriendje van het kind van Peter Olsthoorn, journalist voor Intermediair. Maar in welke beroepsgroepen zijn de salarissen het hoogst, zowel in Nederland als in andere landen? Peter zocht het uit. -
Iemand moet het doen
Vetput verstopt? Jorrik zuigt hem leeg: ‘Je zit weleens onder’
Werk kan niet altijd leuk zijn, maar waarom kiezen mensen voor het vak van ‘putjesschepper’, deurwaarder of overledenenverzorger? In deze reeks vertellen Nederlanders met zo’n baan over hun werk, waarom ze ervoor kozen en wat het zo interessant maakt. Vandaag: Jorrik van de Scheur (24) leegt vetafscheiders bij horecazaken en voedselverwerkers. -
PREMIUMExperts
Met het hele gezin op elkaars lip: waarom vakantie voor echtscheiding kan zorgen
Na de zomer piekt het aantal relatiebreuken. Wat veroorzaakt een vakantiescheiding? En kun je voorkomen dat je huwelijk verongelukt tijdens je vrije dagen? Experts leggen uit en geven tips.
-
Verlofdagen 'verplicht' opmaken: dit zijn je rechten als werknemer
De lentezon doet het al vermoeden: de zomervakantie komt er weer aan. Vanwege de coronacrisis neemt voor het tweede jaar op rij niet iedereen zijn gebruikelijke aantal vakantiedagen op. In sommige gevallen zeggen werkgevers echter dat werknemers hun verlofdagen op 'moeten’ maken. Maar wat zijn de rechten van de werknemer in dat geval? -
Een man verspreidde foto van crash onder medepassagiers: hoe kan dat?
Het was een flinke schok voor passagiers die afgelopen zaterdag op Schiphol in een vliegtuig wachtten: ze ontvingen zomaar een foto van een vliegtuigramp op hun iPhones. Hoe kan dat gebeuren, en wat doe je eraan? -
‘Vergeet uiterlijk of IQ, deze factor bepaalt echt hoe succesvol je wordt’
Succesvol worden in je werk: talloze boeken zijn erover geschreven, eindeloos veel methodes zijn ervoor bedacht. Maar welke tips werken in de praktijk, en welk advies kun je beter links laten liggen? Auteur en spreker Mirjam Wiersma neemt verschillende successtrategieën onder de loep. Deze keer: grit.