Het Zeigarnik-effect: dit is waarom we ons ergeren als taken nog niet af zijn

Heb je op dit moment ook een onaffe legpuzzel liggen? En lukt het je om niet stiekem verder te puzzelen? Zelf heb ik daar best moeite mee, ik blijf maar aan al die stukjes bloemenschilderij denken. Ik beloof mezelf regelmatig dat ik nog een uurtje moet werken en dat ik dan weer verder mag puzzelen. Vannacht lag ik wakker en overwoog ik zelfs om er een uurtje eerder voor op te staan.

Allemaal de schuld van het Zeigarnik-effect. Taken die niet af zijn, blijven in ons hoofd spoken en zorgen dat we ons maar moeilijk op iets anders kunnen focussen. De Russische psychologe Bluma Zeigarnik ontdekte dit verschijnsel al in 1927. Zij merkte op dat obers moeiteloos bestellingen kunnen onthouden, maar zo gauw het eten uitgeserveerd was of de rekening betaald, dan vergaten ze de details.

Lastig, als het gaat om puzzels die om je aandacht schreeuwen. Of die Scandinavische krimi-serie waarmee je was begonnen met een spannende cliffhanger. (Tip: stop halverwege de aflevering en niet bij het einde.)

Zo maak ik vaak al een Word-bestand aan voor artikelen die ik moet schrijven. Ik typ mijn naam erboven, de naam van het project en de datum. Daaronder wat kopjes, steekwoorden en krabbels met losse gedachten en voilà, de kop is eraf, maar de taak is nog lang niet klaar. Hierdoor bouwt zich wel een mentale spanning zich op in mijn hoofd, denk ik er vaker aan en wil ik daardoor graag verder.

Het werkt niet altijd. Als een taak te moeilijk voor je is, of enorm saai, dan blijf je waarschijnlijk uitstellen. Dan moet er inhoudelijk iets aan de taak veranderen.

Al dat herinneren van onaffe taken heeft ook een nadeel. Als ik denk aan wat ik heb bereikt, denk ik vooral aan niet-afgemaakte schilderijen, geflopte projecten en cursussen die ik nooit voltooid heb. Wat ik wél succesvol heb afgerond, ben ik allang vergeten. Heb je een project succesvol afgerond? Zet hem dan op een Tsjakka-lijst en lees die af en toe nog eens door. Goed gedaan, man.

Meer weten over onze hersenen op het werk? Chantal van der Leest is ook auteur van het boek Ons feilbare denken op het werk: over denkfouten op de werkvloer (2018).

Inmiddels wel uitgekeken op je eigen puzzels? Jenny Paulus uit Ens heeft daar een speciaal puzzelruilpunt opgezet.