‘Een slaapgebrek is funest voor je functioneren’

Irritatie. Moeite met afspraken onthouden, of namen. Piekeren, zorgen maken of snel uit het veld geslagen zijn. Zin hebben in suikerrijk eten, eruit zien als een zombie en de focus hebben van een goudvis. Allemaal symptomen van een mysterieuze nieuwe ziekte? Nee! Het zijn allemaal mogelijke gevolgen van te weinig slaap. Een slaapgebrek is funest voor je functioneren. En voor de beslissingen die je neemt over je gezondheid: krijg je een uur te weinig slaap, dan eet je gemiddeld 140 calorieën meer op een dag.

De voordelen van een gezond slaappatroon zijn inmiddels bekend: je kunt met voldoende slaap meer aan, je leert sneller, communiceert makkelijker, blijft relaxter en krijgt meer gedaan. Maar helaas is onze tijd een beroerde voor slaap. We zetten kinderen en pubers in de schoolbanken voordat ze goed en wel wakker zijn. Onze mobieltjes houden ons met hun felle lichten tot ver na onze natuurlijke inslaaptijd wakker. In sommige bedrijven wordt slaapgebrek nog steeds als ‘stoer’ gezien - kijk eens hoe hard ik werk, ik ben er moe van!

Het gevolg: volgens neurowetenschapper en slaapexpert Els van der Helm kunnen we inmiddels spreken van een epidemie van slaaptekort. De helft van de bevolking heeft meerdere malen per week moeite in slaap te vallen of te blijven, en een op de drie mensen heeft last van chronisch slaapgebrek. Enge gedachte: dat geldt ook voor de mensen bij wie we ons leven in de handen leggen - buschauffeurs, chirurgen, rechters en piloten. Wat betreft slaaptekort is het inmiddels vijf voor twaalf. En dat is nou precies het probleem, want dat is voor velen van ons vér na onze optimale bedtijd.

Het is dus tijd dat we in actie komen, vindt van der Helm. Dit kan op verschillende vlakken. In organisaties: meer kennis over de rol van slaap op het werk, geen of minder e-mails buiten werktijd, minder reizen in de vroege ochtenduren en stoppen met ’s avonds vergaderen. In de politiek: optreden tegen licht- en geluidsvervuiling, zodat we niet langer wakker worden gehouden door felverlichte winkels of knallende uitlaten van langsrijdende scooters.

En wat we zélf kunnen doen: die stomme telefoon de slaapkamer uit, verduisterende gordijnen ophangen en nu eens eíndelijk die slaapschuld inlossen door eerder naar bed te gaan (of zonder schuldgevoel wat langer te blijven liggen). Ja, ook al héb je een to-dolijst!

We moeten slaap weer cool maken, dat is van levensbelang. Gezond blijven en prestaties leveren kan immers alleen met genoeg tijd op één oor. Dus: welterusten!

Thijs Launspach is psycholoog en stressexpert. Hij is auteur van onder meer Je bent al genoeg - Mentaal gezond in een gestoorde wereld (2022), Werk kan ook uit (2020) en Fokking druk (2018).

Lig jij ‘s nachts veel wakker? Daar word je dik van: