Doe je alles om stress te vermijden maar lukt het niet? Zo komt dat

Stress is slecht, en dient zo veel mogelijk vermeden te worden. Voel je je gestrest, dan moet je dus flink uitkijken. Je kunt dan het beste rustig aan doen en eerst de stress laten zakken. Toch? Dat is althans hoe ik het altijd had begrepen, maar dat blijkt dus helemaal niet te kloppen. Uit steeds meer onderzoek blijkt dat dit precies de verkeerde manier is van naar stress kijken. Verkrampt doen over stress zorgt voor méér stress.

Dat zit zo. Gezond omgaan met stress begint tussen je oren, met je eigen ‘mindset’. Geloof je dat stress per definitie slecht is en ten allen tijde moet worden vermeden, dan heb je een ’stress-is-slecht-mindset’. Maar ben je ervan overtuigd dat een beetje stress juist goed is voor je prestatie, dan heet dat een ’stress-is-goed-mindset’. 

En nu blijkt dat de mensen met een stress-is-goed-mindset een stuk beter tegen stress kunnen dan mensen met een stress-is-slecht-mindset. Er is bij die laatste groep namelijk vaak sprake van ‘meta-stress’: stressen óver stress zorgt voor méér stress. Hoe banger je bent voor stress, hoe sneller je gespannen raakt.

Zit stress dan alleen maar in je hoofd? Nee, natuurlijk niet. Er bestaat absoluut zoiets als te veel stress, waar je ongeacht je mindset voor moet uitkijken. Te lang in de alarmstand staan met onvoldoende rust en herstel, dat is wél gevaarlijk. Chronische stress (want daar hebben we het dan over) is behoorlijk slecht voor je fysieke en mentale gezondheid. Het kan zelfs leiden tot een burn-out.

Er is echter ook een andere kant aan het verhaal. Voor een beetje stress hoef je echt niet bang te zijn. Het is heel normaal dat er in je (werk)dag af en toe sprake is van wat spanning. Dat kun je best hebben, daar ben je op gebouwd. Sterker nog, het komt een prestatie vaak juist ten goede wanneer de boog een beetje gespannen is. Moet je bijvoorbeeld een belangrijke presentatie geven, dan zorgt een tikkeltje stress voor scherpte, focus en alertheid. Te weinig stress is ook een probleem: daar raak je verveeld en ongemotiveerd van. Je hebt enige spanning nodig om van je krent te komen en te presteren.

Zolang je maar zorgt dat de spanning binnen de perken blijft (en je de gevaarlijke, chronische stress buiten de deur houdt), hoef je voor een beetje stress echt niet bang te zijn. Stressen om het stressen is onnodig en bovendien slecht voor je bloeddruk – dat mag je gerust achterwege laten. 

Thijs Launspach is psycholoog en stressexpert. Hij schreef hierover de boeken Fokking druk (2018), Werken met millennials (2019) en Werk kan ook uit (2020). 

In deze video bespreekt Thijs met Arie Boomsma hoe je stress de baas kan blijven: