Begin je aan je eerste baan? Dit doe je wel en dit vooral niet

Je eerste baan is vooral een balans vinden tussen je eigen zelfverzekerdheid en dienstbaarheid, volgens arbeidspsycholoog Tosca Gort, oprichter van GORTcoaching. ,,Wat je merkt is dat het voor beide partijen – de nieuwkomer zelf, maar ook de huidige werknemers – heel heftig kan zijn als je binnenkomt met heel veel zelfvertrouwen. Een jong persoon die net begint heeft soms veel energie. ‘Vind mij aardig, vind mij goed’, denkt de nieuwkomer. Terwijl dat niet altijd hetzelfde wordt gezien door de leidinggevende. Die denkt: hou je mond nou maar. De oudere garde kan zich soms bedreigd voelen. Houd er dus rekening mee dat er soms weerstand komt.’’

Als de oudere garde zich bedreigd voelt, kun je daar slim mee omgaan. ,,Wees in dat soort situaties een beetje politiek handig’’, geeft Gort als tip. ,,Als je iemand op een voetstuk plaatst, voelt diegene zich ook niet bedreigd en krijg je ook geen weerstand. Het is heel gunstig om de nestor van de organisatie tot jouw mentor te maken. In plaats van weerstand te bieden, gaat het grootste ego binnen de organisatie jou helpen. Daar kun je wat van leren.’’

,,Je hebt zelfvertrouwen nodig om succesvol te zijn. Als je echter te weinig zelfvertrouwen hebt en je teveel in een dienstbare rol zit, kan je ontwikkeling juist langzamer gaan’’, zegt Gort. Herken je een paar van de volgende teksten, ‘Ze hebben me niet goed genoeg ingewerkt’, mijn stoel zit niet lekker’, of ‘niemand brengt mij ergens van op de hoogte’? Als je dat soort ‘slachtofferteksten’ gaat uitkramen is het tijd om wat assertiever te worden, zegt Gort. 

,,Als je begint aan je eerste baan kom je nog maar net uit het schoolsysteem. Op school werd alles voor je geregeld. Dat zal in een organisatie echt anders zijn. Heb je een inwerkmoment gemist? Plan dan zelf wat met collega’s. Zit je stoel niet lekker? Ga er dan zelf achteraan. Zodra je zelf zaken gaat regelen ben je van niemand afhankelijk. Daar krijg je ook weer zelfvertrouwen van.’’

Als je het even niet meer weet, is een proactieve houding aan te raden, stelt Klaran van ’t Vlie, eigenaar van coachingbureau Burnout Amsterdam. ,,Voel je onzekerheid tijdens je eerste baan? Doe dan een voorstel: ‘Ik wil het op die manier aanpakken, zou jij dat ook doen?’’’ 

Je benadert iemand pas als je er zelf over hebt nagedacht, volgens Van ’t Vlie. ,,Dat zie ik overigens niet als kwetsbaar, maar gewoon slim. Ik zou het zelf – als collega – heel prettig vinden als jonge mensen het zo aanpakken. Je moet natuurlijk niet voor ieder wissewasje om hulp vragen, maar je kunt voor de belangrijke dingen heel goed een voorstel doen.’’

Kijk verder dan puur wat er in je contract staat, adviseert arbeidsmarkt expert Ton Wilthagen, van de Universiteit van Tilburg, aan starters op de arbeidsmarkt. ,,Er is meer dan alleen de feitelijke afspraken. Wat verwacht een organisatie van je? Zorg dat je gevoelig bent voor de ongeschreven verwachtingen die het bedrijf ten aanzien van jou koestert.’’

Wees niet te lang met hierover doorvragen om misverstanden en teleurstellingen te voorkomen, raadt hij aan. ,,In de moderne, flexibele arbeidsmarkt van nu is het nog belangrijker om te weten wat de verwachtingen zijn. Mensen willen graag een vast contract, maar misschien is dat wel helemaal niet mogelijk. Misschien wil je graag de vijfde dag thuiswerken. Dat soort dingen moet je goed communiceren.’’

Houd er rekening mee dat er best wat kritiek is op jongere generaties (millennials en Gen Z). Gort: ,,We zijn jong en we leven in een wereld waar we zoveel hebben. Soms lijkt het alsof feesten en reizen het hoogste doel is. De meeste mensen moeten er achter komen dat verdovende activiteiten eigenlijk maar weinig voldoening geven. Het zorgt ervoor dat je even niet hoeft te denken aan het leven.’’ Gort spreekt uit eigen ervaring: ,,Ik heb zelf moeten leren om het plezier van hard werken in te zien. De meeste mensen halen een diepere voldoening uit hard werken dan uit feesten. Het is zaak om iets te vinden waar jij je in vast kunt bijten en dat ook te doen en te genieten van de reis.’’ 

Altijd gelukkig zijn in je werk, hoeft ook niet. ,,De meeste mensen vinden spierpijn lekker. Dat soort pijn moet je eigenlijk ook vinden in je werk. Het kan heel lekker zijn als je hard hebt gewerkt. Je krijgt een kick, want je hebt iets geleerd en je bent buiten je comfortzone gegaan. Je hebt er heel veel aan als je die les vroeg leert in het leven.’’

Zeker als je net in een nieuwe functie begint, zal je af en toe een foutje maken. Zo vertel je het slechte nieuws het beste aan je baas:

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!