Nicolaes Maes: de meesterlijke leerling van Rembrandt

Met 32 schilderijen brengt het Mauritshuis de eerste internationale overzichtstentoonstelling van de Nederlandse schilder Nicolaes Maes (1634-1693) op zijn naam.

Ariane van Suchtelen, conservator bij het Haagse museum, rekent Maes met Carel Fabritius (schepper van het vermaarde Puttertje) tot ‘de meest getalenteerde en veelzijdige’ leerlingen van Rembrandt. ,,Hij treedt op deze tentoonstelling wat mij betreft uit de schaduw van de grote meester.”

Maes begon zijn leerlingschap bij Rembrandt met het schilderen van, zoals destijds te doen gebruikelijk, Bijbelse taferelen. ,,Het offer van Abraham bijvoorbeeld. En Jezus zegent de kinderen. Vooral de uitdrukkingen, gebaren en emoties van kinderen wist hij prachtig te vangen.

,,De wegzending van Hagar uit 1653 is vroegst gedateerd. Rembrandt daagde zijn pupillen uit om taferelen te schilderen, die hij zelf ook maakte. Als een soort artistieke concurrentie.”

Daarna, vertelt Van Suchtelen, legde Maes zich toe op het schilderen van genrestukken, impressies van het leven van alledag. Zozeer maakte hij zich dit terrein eigen en gold hij als vernieuwer, dat hij schilders als Johannes Vermeer en Pieter de Hooch beïnvloedde.

,,Hij excelleerde in genrestukken. Hij wist van huiselijke taferelen in binnenruimtes heel intieme en verstilde voorstellingen te maken. Een hoofdpersoon die, zoals op De kantklosster, heel geconcentreerd bezig is. Kijk eens naar haar handen, naar de draadjes die ze vasthoudt, naar het speldje… Geschilderd met uiterst fijne penseeltoetsjes.

,,Bovendien speelde hij geweldig met de werking van licht en schaduw en diepte - zijn weergave van kostuums zijn levensecht. Ook ontwikkelde hij zijn eigen kleurgebruik. Veel rood, veel contrasten. En uiterst bedreven in details, hoe miniem ook. ”