Hoe Normaal met een nummer over stront heel de regio trots maakte

Een foto uit 1975 van argeloze Achterhoekers. Ze hebben een gefreakte frontman om achter te schuilen. Die frontman heet Bennie Jolink. Tweede van links, hij doet alsof-ie moet poepen. Dat heeft met het nummer te maken dat ze spelen, maar dat leggen we zo uit.

Jan Kolkman uiterst links, Willem van Dijk (in het midden met basgitaar), drummer Jan Manschot en Ferdi Jolij... Ze zullen allemaal, terwijl ze hier spelen, niet doorhebben wat voor ijkpunt dit in de geschiedenis van Oost-Nederland wordt.  

Zojuist is het nummer de Drieteri-je Blues ingezet. In goed Nederlands: de Schijterij Blues. De groep heeft al enkele nummers gespeeld, in de ochtend van het Lochemse Hemelvaartfestival Popmeeting. 

Het is Normaals eerste echte optreden. Na een try-out bij onder meer jeugdsoos Pinokkio in Haaksbergen. De voorgaande nummers van Normaal waren nog in het Engels en Nederlands gezongen. Bandleden kijken vooral naar de grond van het podium en hun bierflessen. Bij dit nummer verliezen de bandleden hun schroom.

De jonge heren hangen nu in een ellenlang bluesintro, waarna een Muddy Waters-achtige opmaat komt, als in Mannish Boy. Ta-da-da-da-da.

Bennie Jolink gooit zijn strot open en schreeuwt vanaf het podium, als door de duivel bezeten: 

De band speelt weer de klanken: Ta-da-da-da-da.

   Band: Ta-da-da-da-da.

Jonge mannen en dames op festivalterrein, in de volksmond de Lochemse Zandkuil genoemd, stoten elkaar aan. Twee Harfsense kerels halen hun vrienden op die achterin de meute dames proberen te versieren. Zeker een goed idee, maar dit moeten ze meemaken. Er staat nu een groepje op de bühne dat zich Normaal noemt en ze zingen – of schreeuwen – gewoon in de taal die in de streek gesproken wordt. ,,Een nummer over stront.’’ 

Hieronder kun je een liveopname van hetzelfde nummer luisteren, zes jaar later gespeeld. Een opname van Lochem Hemelvaartsdag 1975 is er helaas niet. Maar de strekking van de song blijft hetzelfde in deze registratie als in Lochem.

Honderden Achterhoekse jongeren gaan die dag dronken naar huis. Ze vertellen achtergebleven vrienden wat ze gehoord hebben. Welke sensatie ze beleefden. Er speelde een band, genaamd Normaal. Ze zopen zich op het podium helemaal klem met Grolsch-bier en schaamden zich geen moment voor hun accent en afkomst. 

Joost Carlier is de Lochemer die het festival organiseert in Lochem én de zwager van Bennie Jolink. De zanger gaat met Carliers zus. Zijn zwager Ben had niets té veel gezegd. Nee, Ben had gelijk, zijn band Normaal was totaal iets anders en totaal iets nieuws. Een groep doodnormale Achterhoekers – oké, op zijn eigen zwager na dan, dat bleef een gefreakte linkse kunstenaar – die geen boerenzonen waren maar zich wel zo voordeden. 

Boeren en boerenzonen gaan in die tijd wat gebukt door het leven. Het woord boer is in het westen een scheldwoord zoals iemand anno 2019 ‘debiel’ of ‘gek’ zegt, wanneer hij een ander wil kwetsen.

Carlier belt met café-eigenaren in alle hoeken en gaten van de Achterhoek en Normaal speelt de regio plat als die ene zin in een nummer ontstaat, waar eigenlijk het hele geheim van de band mee ontrafeld wordt: 

Ik ben maar een eenvoudige boerenlul en daar schaam ik mij niet voor... Ze zongen het tegen boerenzonen die zich eenvoudig voelden en zich juist wél schaamden voor hun boerenafkomst. Opeens was er een religie, genaamd Normaal. Met Jolink als zinnebeeld. Hij riep dat de streek niet langer hoefde te luisteren naar die kapitalisten in het westen. Het woord boer? Draag het als een geuzennaam. In het dialect haalt hij uit naar de zittende macht.

Er ontstaan zelfs groepjes plattelandsjongeren die serieuze plannen ontwikkelen om het Oosten te laten afscheiden van het Westen. Ferdi Jolij, de gitarist van Normaal, vertelt jaren later hoe hij met jongeren in gesprek kwam die bij de IJssel een ‘ijzeren gordijn’ van prikkeldraad wilden opwerpen, zodat westerlingen het Oosten niet meer konden bereiken.

Het is zoals Hans Goedkoop, de Ermelose historicus van het programma Andere Tijden, het altijd zegt: ,,Normaal kwam op voor één speciale regio en hun dialectsprekers. En Normaal blijkt die regio zo te overstijgen omdat elke regio zichzelf in die ene regio herkent.’’

Normaal haalt letterlijk de geschiedenisboeken van middelbare scholieren. Als stroming die opkwam voor achtergestelde gebieden in Nederland. 

En dat begon allemaal met een nummer over stront, in Lochem, Hemelvaartsdag 1975. Daarom is daar Hemelvaartsdag het reünieconcert van Normaal. Omdat Lochem na die ene dag in mei het Mekka van de religie Normaal werd.

Wil je weten hoe de opkomst van Normaal verder ging? Kijk dan deze korte docu van Andere Tijden uit 2005.