Verbazing over snelle informatiefase in Vijfheerenlanden: ‘Hoe serieus wordt kiezer genomen?’

Een razendsnelle informatiefase is het zeker te noemen. Na een week van gesprekken voeren, was informateur Houtman er in Vijfheerenlanden al uit. Op 21 maart startte hij zijn zoektocht naar de best mogelijke coalitieformatie in de gemeente, en vrijdag, vijf dagen later, stonden zijn bevindingen op papier. Partijen VHL Lokaal, CDA, SGP en de PvdA mogen wat hem betreft met elkaar om de tekentafel. 

Die partijen zijn de meest logische en meest gehoorde keuze, bleek uit de gesprekken die hij met afgevaardigden van alle partijen, maar ook met burgemeester Sjors Fröhlich, wethouders, de gemeentesecretaris en de griffier voerde. Met in totaal 19 van de 31 raadszetels vormen zij een brede vertegenwoordiging van het politiek spectrum. VHL Lokaal, dat met overdaad de verkiezingen won, zou qua programma logisch aansluiten op CDA en SGP, en voor het progressievere geluid zou een aanvulling met de PvdA een goede keuze zijn, concludeerde hij. 

Dat is een conclusie waar de andere partijen in de gemeente zich allerminst in kunnen vinden. Met verbazing hebben zij dan ook het rapport gelezen, meldden zij maandagavond tijdens de openbare vergadering waarin Houtman zijn rapport toelichtte. De keuze voor deze vier partijen zou niet het brede draagvlak in de raad vertegenwoordigen waarnaar gezocht werd, en zou daarnaast geen recht doen aan de verkiezingsuitslag. CDA, SGP en PvdA verloren immers allemaal een zetel ten opzichte van vier jaar geleden.

,,Deze conclusie doet afbreuk aan de verkiezingsavond. Een formatieproces ingaan met drie partijen die de verkiezingen verloren hebben - hoe serieus worden de kiezers dan genomen?",, vraagt Jaap Breur, lijsttrekker van D66, zich af. ,,Ook zien we helemaal geen breed draagvlak terug vanuit de samenleving. Op basis van de uitslag zou je inderdaad een rechts, conservatief motorblok verwachten - maar in plaats daarvan wordt het nu geen motorblok, maar een volledige auto met daarbij een kleine, progressieve achteruitkijkspiegel.”

Breur is niet de enige die kritiek heeft op de gang van zaken. Ook fractievoorzitters Hanneke van der Leun-Schout (VVD) en Dico Baars (ChristenUnie) zijn niet spreken over de manier waarop de informatiefase ten einde lijkt te zijn gekomen. Baars: ,,Ik heb begrip voor de centrale rol die VHL Lokaal krijgt: zij hebben immers twee zetels meer gehaald dan in 2018. Maar vervolgens worden CDA en SGP als logische partners bestempeld, terwijl beide partijen een zetel hebben verloren. Tegelijk wordt er niets over de VVD of ChristenUnie gezegd, die respectievelijk een zetel winst geboekt heeft en gelijk is gebleven. Bovendien hebben deze partijen evenveel zetels als de SGP. Een heldere toelichting blijft echter uit.”

Waarom is er desondanks dan tóch voor deze samenstelling gekozen? Die toelichting kon maandagavond uiteindelijk wel door Houtman gegeven worden. Partijen VHL Lokaal, SGP, CDA en PvdA bleken elkaar tijdens de informatiefase namelijk zelf al opgezocht te hebben. Verkennende gesprekken met andere partijen over mogelijke coalitievorming, zijn daarmee van de baan. 

De kritiek van de andere partijen in de raad gaat daarin weinig verandering brengen, liet VHL Lokaal-lijsttrekker Teus Meijdam al weten. Hij gaat de komende weken, samen met Houtman, die ook hierbij als formateur betrokken is, met de drie andere partijen om tafel om te onderzoeken of deze tot een coalitie kunnen komen. ,,De ervaring leert dat zo'n proces vier of vijf weken in beslag zal nemen", zegt hij. ,,Best een puzzeltje. Maar dat mag ook, we willen het immers goed doen.”