Dat schrijft de ‘informatiepaus’ in zijn eindverslag, waarover (pas) op 12 mei een debat zal plaatsvinden in de Tweede Kamer. 

Het werk van de informateur ademt de wind die de laatste weken waait door Den Haag: een sterkere rol voor de Tweede Kamer, ook voor de oppositie, door tot een dunner regeerakkoord te komen en minder beleid tot op detailniveau vast te leggen in overlegjes.

Hoewel Tjeenk Willink weg wil blijven van de vraag ‘wie met wie’ wil regeren, blijkt uit zijn verslag dat de weg voor Mark Rutte en zijn VVD niet is afgesneden ondanks de turbulentie van de laatste tijd. Er is volgens de informateur nog steeds een ‘gevoel van ongemak’, maar alleen PVV, SP en Bij1 zeggen keihard niets meer met Rutte te willen. Wat volgens Tjeenk Willink overigens niet wil zeggen dat andere partijen Rutte ‘omarmen’. 

ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers blijkt achter gesloten deuren Rutte toch niet ondubbelzinnig te hebben uitgesloten. De partij ziet alleen ‘nu’ geen rol voor zichzelf in de kabinetsformatie. Dat is coulanter dan wat Segers daarover in de media liet optekenen. 

Luister voor het laatste nieuws naar de AD Nieuws Update:

Het verslag van Tjeenk Willink is verder vooral een pleidooi aan de Tweede Kamer dat er een aantal grote maatschappelijke vraagstukken zouden moeten worden benoemd.  Dat zijn volgens hem de ‘urgente, grote problemen’ die in een coalitieakkoord op hoofdlijnen aan bod zouden moeten komen. Vervolgens zou in een debat duidelijk moeten worden welke partijen dicht bij elkaar zitten als het gaat om de oplossingen.

In een toelichting hekelde de informateur ook de soms harde, afrekenende cultuur aan het Binnenhof: ,,Verantwoording vragen wordt vervangen door schuldigen zoeken. Vertrouwen en matiging hebben plaatsgemaakt voor wantrouwen en escalatie. En van fouten leren wordt vervangen door afrekenen. Het gevolg is dat er niets veranderd.”   

De opdracht van Tjeenk Willink zit er nu op, het is aan de Tweede Kamer om een nieuwe informateur te benoemen. Volgens Tjeenk Willink moet dat iemand zijn met ‘afstand’ tot de actuele politiek. Wel moet er tussentijds herstelbeleid worden gemaakt, bijvoorbeeld over corona, stikstof en de woningmarkt. Dat kan niet wachten op de vorming van een nieuw kabinet, oordeelt hij.

Eerder vandaag bespraken we in onze Nieuws Update het debat van gisteren:

Tjeenk Willink kreeg de opdracht om te zoeken naar manieren om het onderlinge vertrouwen tussen de zeventien partijen in de Tweede Kamer te herstellen. In zijn eindverslag draagt hij daar ideeën voor aan: meer macht aan de Tweede Kamer, ook de oppositie. Een dunner regeerakkoord, zodat niet alleen de coalitiepartijen alles in de hand zouden houden. Minder dicht gesmeerde dealtjes. Ruimere informatie voor Kamerleden. Meer dualisme, minder monisme.    

Eén kanttekening bij het streven naar een dunnere regeerakkoord is wel: PvdA en GroenLinks gaven in hun gesprek met Tjeenk Willink wel aan dat het een mooi streven is, maar dat er bij coalitieonderhandelingen op bijvoorbeeld klimaat wel harde afspraken moeten worden gemaakt. De reden is simpel: er is geen meerderheid in de Tweede Kamer voor het opvoeren van de klimaatambities. 

Zo lijkt de wens van een dun regeerakkoord wel breed gedragen, maar of het haalbaar is, blijft de vraag. Als alle partijen toch met de wens voor harde afspraken komen, neemt de dikte van het akkoord alweer toe.  

In een eerste reactie zegt D66-leider Sigrid Kaag dat het rapport van Tjeenk Willink ‘ons weg leidt van gebaande paden’. ,,En dat is nodig. Een formatie gestoeld op een feitelijke analyse van de problemen waar we voor staan, spreekt mij zeer aan.”

Geert Wilders haalt juist uit: ,,Er verandert dus helemaal niets. De weg wordt geplaveid voor het vierde kabinet van de Leugenaar des Vaderlands Mark Rutte. Alles draait om de macht en de burger heeft het nakijken. De PVV zal snoeihard en compromisloos het verzet leiden.”

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: