T-Mobile heeft eind vorig jaar - bij wijze van experiment - in Amsterdam de eerste 5G-antenne van Nederland in gebruik genomen. Als het aan de overheid ligt, wordt 5G in 2020 in heel Nederland uitgerold. Dat betekent een flinke toename van zendmasten. © T-Mobile

Straling antennes aan banden: onduidelijkheid over gevaar volksgezondheid

Het ministerie van Economische Zaken overweegt om straling van zendmasten landelijk aan banden te leggen. Door de uitrol van 5G wordt een wildgroei aan antennes verwacht, onder meer in lantaarnpalen en bushokjes. Dat levert mogelijk gevaar op voor de volksgezondheid.

Peter Winterman 27-03-18, 03:00

5G kan werken op een hogere frequentie. Dat betekent meer capaciteit, maar het bereik van een antenne is minder. Daardoor zullen er veel meer kleine zenders nodig zijn, die overal in het straatbeeld zullen verschijnen
woordvoerder ministerie van Economische Zaken

In een document van het ministerie van Economische Zaken staat dat ‘wordt overwogen om normen voor elektromagnetische velden vast te leggen’. Nu gelden nog geen landelijk vastgestelde limieten voor de straling die vrijkomt bij zendmasten.

,,Door de uitrol van het nieuwe 5G-netwerk verwachten we de komende jaren meer antennes in het straatbeeld”, licht een woordvoerder van het ministerie toe. ,,Nu zie je de antennes op masten, daken van flats en andere hoge gebouwen. Daar gaan veel meer ‘small cells’ bijkomen, denk aan antennes in lantaarnpalen, bushokjes en reclamezuilen.”

Volgens de woordvoerder ‘doet dat ook iets met de straling’. ,,Wij willen zoveel mogelijk zekerheid voor burgers dat elektromagnetische velden van de antennes geen bedreiging vormen voor de gezondheid in de leefomgeving, ook als er sprake is van meerdere antennes in de directe omgeving.”

Eind vorig jaar waarschuwden 180 wetenschappers uit 36 landen voor de mogelijke risico’s van het nog te bouwen 5G-netwerk. De stralingsdichtheid gaat flink stijgen, maar de gevolgen voor de volksgezondheid zijn onbekend. De wetenschappers stellen dat uit sommige onderzoeken blijkt dat er een verband is tussen straling en hersentumoren, Alzheimer en onvruchtbaarheid bij mannen.

'5G belangrijk voor toekomst'

Ondanks die waarschuwing is staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken stellig van plan in 2020 een landelijk 5G-netwerk uit te rollen. Volgens haar is 5G belangrijk voor de toekomst van onder meer zelfrijdende auto’s, drones en razendsnelle internetverbindingen op mobieltjes.

Gemeente beoordelen nu of ergens een nieuwe zendmast mag komen. Al in 1999 werd een Europese richtlijn met limieten voor elektromagnetische velden opgesteld, maar die is in Nederland niet wettelijk ingevoerd. ,,Het is niet zo dat er nu geen rekening wordt gehouden met straling, daar letten gemeenten op, op basis van een convenant met telecomproviders”, zegt de woordvoerder van het ministerie.

Over de grens strengere normen

Uit een vergelijkend onderzoek door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) – in januari dit jaar – blijkt dat Nederland tot een kleine groep landen in Europa behoort waar nog géén landelijk vastgestelde limieten gelden voor straling van telefoonzendmasten. De meeste Europese landen houden zich aan de Europese richtlijn, maar in bijvoorbeeld Belgisch Vlaanderen is de overheid veel strenger: in de buurt van scholen en verzorgingshuizen mag de stralingskracht van een telefoonzendmast slechts 7 procent van de EU-norm zijn.

Ook in landen als Italië, Luxemburg, Polen en Kroatië zijn de normen aanzienlijk strenger dan in Nederland. De verschillen zijn groot, omdat wetenschappelijk onderzoek nog niet onomstotelijk heeft vastgesteld dat straling van zendmasten ongevaarlijk is voor de volksgezondheid.

'Weinig bekend over gezondheidseffecten op lange termijn'

Zo laat de GGD in Amsterdam weten dat ‘we niet zo veel weten over de langetermijngezondheidseffecten (zoals kanker) van het wonen in een elektromagnetisch veld rond antennes voor mobiele telefonie’. Dat komt doordat de antennes er pas relatief kort staan. ,,De sterkte van deze velden is in het algemeen zo laag dat gezondheidsproblemen niet worden verwacht”, aldus de GGD. Sommige mensen zijn ervan overtuigd dat hun gezondheidsproblemen wel worden veroorzaakt door deze antennes. Zij meldden bij de GGD zeer uiteenlopende gezondheidsklachten zoals hoofdpijn, vermoeidheid en concentratieverlies.

Nederland telt op dit moment ruim 45.000 antennes voor mobiele telefonie (GSM, UMTS en 4G). Dat aantal stijgt de komende jaren enorm als het nieuwe 5G-netwerk wordt uitgerold. ,,5G kan werken op een hogere frequentie”, zegt de woordvoerder van het ministerie. ,,Dat betekent meer capaciteit, maar het bereik van een antenne is minder. Daardoor zullen er veel meer kleine zenders nodig zijn, die overal in het straatbeeld zullen verschijnen.”

Kinderleukemie

Voor hoogspanningskabels gelden in Nederland al wel strengere regels, omdat uit onderzoek blijkt dat er waarschijnlijk een verband is tussen de straling van hoogspanningslijnen en kinderleukemie. Daarom mogen er geen huizen of scholen dichtbij een hoogspanningslijn worden gebouwd.