Rutte meet zich een sleutelrol aan in het vluchtelingendebat

Hij was niet per se uitgenodigd voor de informele top van vandaag, maar nog voordat iemand zich kon afvragen wat premier Mark Rutte die dag zou doen, had hij een bericht uitgedaan. Rutte is erbij in Brussel. Het past bij de rol die hij zichzelf al heel de week heeft aangemeten: die van 'zeer gemotiveerd' bemiddelaar in een hopeloos verdeeld Europa als het gaat om migratiebeleid.

Rutte plakte zijn telefoon aan het oor de afgelopen dagen en belde met zijn 'collega-regeringsleiders' voor overleg. En niet toevallig schoof gisteravond EU-president Donald Tusk bij Rutte aan voor een diner op het Catshuis om de klokken gelijk te zetten.

Want Europa staat deze week voor twee toppen om te zorgen dat het beter is voorbereid op een migrantenstroom dan in 2015. Die droogde toen weliswaar op door de hekken rond onder meer Hongarije en de Turkije-deal, maar een absolute oplossing was het niet.

Vooral Italië en Griekenland voelen zich daarbij in de steek gelaten: zij vangen nu grote aantallen op, terwijl de verdeling van echte oorlogsvluchtelingen niet van de grond komt; volgens berekeningen zijn slechts 28.000 van de afgesproken 160.000 vluchtelingen verdeeld over Europa. Vooral de Oost-Europese landen liggen dwars. 

Tel daarbij op dat de nieuwe rechtse regeringen in Oostenrijk en Italië de instroom beu zijn. En dat bondskanselier Angela Merkel binnen eigen regering onder druk staat van een eigen CSU-minister, die dreigt haar te dwingen de grenzen te sluiten. Terwijl in Spanje, waar een nieuwe, linkse regering aantrad, juist gepleit wordt voor meer opvang.

Van die cocktail moeten Rutte en collega's iets zien te brouwen. Dat gaat niet meevallen. ,,Het zal ingewikkeld zijn,'' zei hij gisteren. ,,Toch kan alle politieke druk ook juist zorgen voor een doorbraak.''

Toch heeft Rutte die positie wel degelijk. Hij kent alle regeringsleiders, al was het maar omdat hij bij de langstzittende premiers binnen de EU hoort. Bovendien is hij niet bang om de bokkige Oost-Europese landen te paaien. Zo roemt hij openlijk Macedonië en Hongarije voor het plaatsen van hekken in 2015. Waar veel landen hen verketterden voor die zet, zegt Rutte dat dit 'de grenzen van Europa heeft bewaakt'.

En de premier groeide in 2016 -samen met Merkel - uit tot een van de architecten van de Turkije-deal. Alleen al om die reden heeft de premier de aandacht van de andere regeringsleiders.