Rutte en z’n ploeg gaan naar Davos, complotsfeer of niet

,,Nee’’, zei premier Mark Rutte vrijdag resoluut. Hij heeft geen moment getwijfeld: liefst zes bewindspersonen en hijzelf reizen deze week ‘gewoon’ af naar het Zwitserse bergdorpje. Rutte weet dondersgoed dat het World Economic Forum (WEF) onder een grote groep mensen verdacht is, maar hij ziet het anders.

Het World Economic Forum is de plek waar regeringsleiders, wetenschappers en ondernemers vanuit de hele wereld eens per jaar samenkomen om actuele thema’s als de oorlog in Oekraïne te bespreken. Een ‘goed podium’, aldus Rutte. In de ‘relatie’ met het WEF is volgens hem veel ‘geïnvesteerd’, dus dat is een ‘grote delegatie’ van het kabinet waard.

Maar die jaarlijkse bijeenkomst in de Zwitserse sneeuw ligt al jaren onder vuur. Van links tot rechts klinkt kritiek. Zo wordt er ook dit jaar weer gecongresseerd over klimaatverandering, maar komen veel deelnemers met een privéjet. Ook is er groeiende argwaan tegen het elitaire praatclubje dat achter de schermen allerlei geheime afspraken zou maken. Vorige week nog bleek uit Europees onderzoek dat een op de vijf Nederlanders denkt dat een kleine, geheime groep wereldleiders en industriëlen heimelijk de wereld bestuurt.

_{Luister ook naar onze podcast Politiek Dichtbij:}

Maar gaat Rutte daardoor met een ander gevoel naar Davos? Nee, zei hij vrijdag. Om in complottheorieën te geloven is volgens hem ook ‘een keuze’. Illustratief voor die houding: Rutte gebruikt al langer een werktas die hij eens cadeau kreeg in Davos, met daarop het logo van het WEF. Forum voor Democratie stelde er Kamervragen over. Maar Rutte bleef de tas demonstratief gebruiken. ,,De genoemde tas bevalt de minister-president goed”, was het antwoord.

Het WEF is in 1971 opgericht door de Duitse econoom Klaus Schwab. Op de jaarlijkse conferentie wil hij de mondiale elite met elkaar in contact brengen met als bedoeling allerlei problemen met elkaar te bespreken. Dit jaar komen er 2700 gasten uit dik 130 landen, onder wie 56 ministers van Financiën, tal van premiers en presidenten, 1500 ceo’s en tien eurocommissarissen. Op de agenda naast de oorlog in Oekraïne en klimaatverandering: de verhoudingen met China, cryptovaluta en inflatie. Het overkoepelende thema: ‘Samenwerking in een gefragmenteerde wereld’.

Bedrijven moeten betalen om er aanwezig te mogen zijn en zo toegang te krijgen tot politici. En die gesprekken, die vinden goeddeels achter gesloten deuren plaats.

Al jaren is daar kritiek op. Linkse anti-globalisten zien in het WEF een vehikel waar allerlei neoliberale plannen worden gesmeed. In rechts-extremistische kringen is vooral voorman Schwab de verpersoonlijking van het kwaad. Regeringsleiders zouden aan zijn leiband lopen. De mare dat het WEF het coronavirus in omloop zou hebben gebracht, wordt stevig rondgepompt. En Schwab zou de pandemie willen gebruiken voor een ‘great reset’, waarbij burgers worden onderdrukt.

Die term ‘great reset’ gebruikte Schwab in 2020 in een boek waarin hij schreef dat de geschiedenis leert dat epidemieën zorgen voor een herstart van de economie en de sociale structuur van een land. Hij pleitte ervoor de gelegenheid aan te grijpen voor groener en socialer beleid.

De veiligheidsdiensten in ons land zijn bezorgd over alle verhalen die de ronde doen over het WEF. Enerzijds ziet terreurbestrijder NCTV dat de zuilen van kerk en politiek zijn verwaterd en mensen op zoek zijn naar betekenis en houvast. Complotten bieden antwoorden. Maar volgens de NCTV kan de ‘verspreiding en normalisering’ van complotten ‘aanleiding vormen’ voor het plegen van ‘extremistische en zelfs terroristische handelingen’. NCTV’er Pieter-Jaap Aalbersberg zei onlangs: ,,Van mij mag je die complotten allemaal geloven. Maar als dat geloven maar niet overgaat in opruiing tot een strafbaar feit.’’

Diverse oud-deelnemers aan de conferentie hebben geen zin in alle hoon en willen niet meer openlijk praten over hun deelname. ,,Maar dat er allerlei beslissingen worden genomen in Davos is echt onzin’’, zegt een oud-minister. ,,Erheen gaan is nuttig omdat je als politicus een op een met collega’s uit andere landen of met bedrijven kunt praten, je vragen kunt stellen en ideeën kunt opdoen. Zoveel gelegenheden heb je daar niet voor. Maar meer dan dat is het ook niet.’’

De organisatorische kracht van overheden moet ook niet worden overschat, schampert een betrokken ambtenaar. Vorige week lazen ministers van elkaar in het persbericht wie er naar Davos zouden afreizen. ,,Zelfs dat was niet afgestemd. Een gemeenschappelijk doel is er evenmin.”