Raad van State: Afschaffen rechterlijke dwangsom in asielzaken mag niet

Het afschaffen van deze zogeheten rechterlijke dwangsommen is daarmee in strijd met Europees recht, oordeelt de Raad van State vanochtend. Sinds de zomer van 2020 hebben asielzoekers niet langer recht op dwangsommen. In maart en april oordeelden twee rechtbanken al dat dit tegen Europees recht is. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) ging in hoger beroep bij de Raad van State. Die gaat daar voor één van de twee soorten dwangsom in mee.

De staatssecretaris voor Asiel moet in principe binnen zes maanden een beslissing nemen over een asielaanvraag. De IND redt dat vaak niet, omdat de dienst door het hoge aantal asielverzoeken kampt met grote achterstanden. Als de aanvraag te traag wordt behandeld, dan kan een asielzoeker naar de rechter stappen. Die kan de overheid de opdracht geven om voor een bepaalde datum een besluit te nemen. Als die datum verstrijkt, geldt er een rechterlijke dwangsom voor elke dag dat het besluit op zich laat wachten. De rechter bepaalt daarvoor het maximumbedrag.

Er bestaat ook nog een ander soort dwangsom, de bestuurlijke dwangsom, die de overheid automatisch moet betalen als zij te laat een beslissing neemt - zónder dat je daarvoor naar de rechter stapt. Het maximumbedrag is daarvoor 1442 euro. Het kabinet wilde daar in asielzaken vanaf en maakte een tijdelijke wet om deze twee soorten dwangsommen te schrappen.

Luister ook naar onze podcast Politiek Dichtbij, en abonneer je via Spotify of Apple:

De Raad van State oordeelt nu dat de rechterlijke dwangsom moet blijven. Daarmee kan een asielzoeker wel druk uitoefenen op het rijk om snel over zijn of haar zaak te beslissen. De bestuursrechter houdt die dwangsom in stand omdat het ‘belangrijk’ is voor ‘de rechtszekerheid en het vertrouwen in de overheid’ dat beslissingen in de daarvoor gestelde termijn worden genomen.

De bestuurlijke dwangsom mag wel afgeschaft blijven. De bestuursrechter stelt dat een asielzoeker met die dwangsom de overheid er ‘niet toe kan bewegen tijdig een besluit te nemen’, omdat dat bedrag automatisch betaald moet worden. Ook stelt de Raad van State dat een asielprocedure ‘niet vergelijkbaar’ is met andere procedures in ons land.

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: