Premier Rutte: Zijlstra kan aanblijven na leugen over ontmoeting met Poetin

Zijlstra geeft in een interview met de Volkskrant toe dat hij heeft gelogen over zijn ontmoeting met Poetin in 2006. De toenmalig VVD-fractievoorzitter waarschuwde in 2016 voor de territoriale ambities van de Russische president. Zijlstra zei dat hij Poetin zelf had horen praten over 'Groot-Rusland'. Nu blijkt dat hij zelf niet aanwezig was, maar zich baseerde op een anonieme bron.

Premier Rutte zegt dat Zijlstra een 'grote fout' heeft gemaakt, maar dat zijn geloofwaardigheid niet in het geding is gekomen. Hij kan dan ook gewoon aanblijven als minister. Er is volgens de premier geen sprake van nepnieuws. ,,Er is alleen sprake van beschermen van een bron." Rutte noemt de vorm 'onhandig', maar benadrukt dat de inhoud overeind blijft. ,,We kennen de politiek van Rusland: expansief naar de omliggende staten." Het is van belang dat als je een fout maakt dat je die rechtzet, aldus Rutte. Hij is een paar weken geleden door Zijlstra op de hoogte gebracht over de zaak. 

Ook de andere coalitiepartners stellen eensgezind dat de politieke inhoud van Zijlstra’s verhaal belangrijker is dan de manier waarop die tot hen is gekomen. Sjoerd Sjoerdsma (D66) noemt het incident 'onhandig optreden.' ,,Maar het doet niks af aan het feit dat de dreiging van Rusland reëel en actueel is.'' Partijleider Alexander Pechtold is blij met de manier waarop Zijlstra nu naar buiten komt. ,,Hij doet het ruimhartig en dat vind ik heel belangrijk.'' Op de vraag of Zijlstra kan aanblijven, zegt Pechtold: ,,Daar heb ik niet over getwijfeld.''

Joël Voordewind, buitenlandwoordvoerder van coalitiepartner ChristenUnie wil wel dat de bewindsman opheldering geeft via een brief aan de Kamer: ,,Dat toenmalig Kamerlid Zijlstra ervoor heeft gekozen om te melden dat hij zelf bij een gesprek zou zijn geweest, waar hij niet bij was, is onjuist en ook onnodig. Het verandert niets aan de waarschuwing dat president Poetin uit was en is op een groot Rusland." 

CDA-Kamerlid Martijn van Helvert geeft een soortgelijke reactie: ,,Het handelen van Zijlstra was niet verstandig. Het signaal van Russische dreiging blijft tegelijkertijd relevant. Opheldering in een brief aan de Tweede Kamer is gewenst." Partijleider Sybrand Buma wil nog niet zeggen of Zijlstra's misstap zonder gevolgen kan blijven. ,,Natuurlijk moeten we zijn reactie afwachten. Ik vind wel dat wat hij nu doet de juiste wijze is, namelijk erkennen dat dit fout was en ook laten zien dat hij dat wil herstellen.''

De oppositie daarentegen twijfelt openlijk aan de geloofwaardigheid van Zijlstra en eiste een debat, dat morgen zal plaatsvinden. De PVV, die het debat aanvroeg, wil dat Zijlstra nog voor zijn bezoek aan Moskou woensdag opheldering geef in de Kamer. 'Debat noodzakelijk met minister Buitenlandse Zaken over zijn leugen. Debat moet plaatsvinden voor zijn ontmoeting met Russische minister van Buitenlandse Zaken', aldus Raymond de Roon. Zijlstra zal in Moskou  met zijn Russische ambtgenoot Sergei Lavrov praten, nota bene om onder meer te spreken over de verspreiding van nepnieuws rond de vliegtuigcrash MH17.

De SP steunt het verzoek. ,,Zijlstra gebruikte explosieve informatie over Rusland. Nu blijkt de ontmoeting met Poetin verzonnen. En het verhaal? Waarom doet iemand zoiets? Dit maakt Zijlstra ongeloofwaardig", aldus Kamerlid Sadet Karabulut. Ze krijgt bijval van Thierry Baudet (Forum voor Democratie), die vindt dat Zijlstra moet opstappen: ,,Liegen alsof het gedrukt staat. Ongelofelijk dat dit soort mensen ons land besturen."

Ook de PvdA twijfelt inmiddels openlijk aan de geloofwaardigheid van Zijlstra en wil dat hij op het matje komt. ,,Als je het normaal vindt jarenlang op te scheppen over een ontmoeting die nooit heeft plaatsgevonden, dan is het de vraag hoe nauw Halbe Zijlstra het neemt met de waarheid", zegt Kamerlid Lilianne Ploumen. ,,Terwijl hij als hoogste vertegenwoordiger van Nederland in het buitenland nog pittige onderhandelingen moet voeren en harde noten te kraken heeft - niet in de laatste plaats met de Russen - staat hij nu te kijk. De minister en de premier hebben dus heel wat uit te leggen."

Bram van Ojik (GroenLinks) zegt de leugen hoog op te nemen. ,,Het trekt een wissel op de geloofwaardigheid van Zijlstra en zijn uitspraken kunnen in de toekomst op elk gewenst moment door Rusland of anderen tegen ons gebruikt worden. De minister-president was hier al lang van op de hoogte en wij moeten het uit de krant vernemen. Ik wil van Zijlstra én Rutte weten hoe zij dit gaan aanpakken."

Zijlstra, inmiddels minister van Buitenlandse Zaken, zei dat hij begin 2006 in het buitenverblijf van Poetin was, en dat die daar werd gevraagd wat hij verstond onder Groot-Rusland. ,,Zijn antwoord was Rusland, Wit-Rusland, Oekraïne en de Baltische Staten. En oh ja, Kazachstan was 'nice to have''',aldus Zijlstra in de toespraak. ,,En hij heeft het niet bij woorden gelaten.''

De bewindsman geeft nu dus aan een bron te hebben willen beschermen, en het verhaal daarom 'geleend' te hebben. ,,De geopolitieke betekenis van die woorden waren en zijn groot. Ik vond het daarom van politiek belang deze uitspraken wereldkundig te maken. De bron die me over het citaat van Poetin vertelde, heeft de gebeurtenissen vertrouwelijk bevestigd aan de Volkskrant en stelt het op prijs dat ik de anonimiteit waarborg.''

,,De manier waarop ik de bron heb willen beschermen en de inhoud van mijn boodschap over Rusland heb willen onderstrepen was onverstandig, dat is me volstrekt helder", zegt Zijlstra nu in reactie. De inhoud klopt overigens wél, bezweert hij. ,,De bespreking heeft echter wel degelijk plaatsgevonden en degene die daarbij aanwezig was heeft mij verteld wat president Poetin daar gezegd heeft over Groot-Rusland.” 

Voor de relatie met Rusland heeft de kwestie volgens premier Rutte geen gevolgen. ,,Omdat de Russen heel goed weten dat de inhoud klopt."