De kleinere fracties die gisteren op bezoek waren bij Hamer kregen de vraag over hun coalitievoorkeur te horen aan het einde van het gesprek. Dat gesprek ging over een herstelplan voor Nederland na de coronacrisis. Ook moesten ze aangeven wat zij urgente onderwerpen vinden die door onderhandelingspartners moeten worden opgenomen in het nieuwe regeerakkoord.

In kringen van de grotere fracties - die vandaag op bezoek gaan bij Hamer - klinkt verbazing over het feit dat het nu al over coalitievoorkeuren gaat. ,,We hadden verwacht eerst alleen over de inhoud te praten’’, zegt de een na de ander. Daarmee stijgt de spanning in de formatie, omdat een aantal partijen vooralsnog om de hete brij heen draait.

Hamer kondigde afgelopen vrijdag al aan dat zij het als ‘tweede deel’ van haar opdracht ziet om te onderzoeken welke partijen samen in een kabinet willen stappen. Daarmee houdt ze zich aan de motie Kaag-Rutte, waarmee de Tweede Kamer Hamer vorige week de opdracht gaf om de formatie voort te zetten. Nergens staat dat Hamer daar niet al over mag beginnen in het eerste gesprek met de fractievoorzitters.

Zo hoopt Hamer vandaag duidelijkheid te krijgen of PvdA en GroenLinks willen meeregeren en of VVD-leider Rutte, die om 18.00 uur als laatste aanschuift, dat ziet zitten. Eerder maakte hij nog bezwaren tegen ‘een linkse wolk’ van partijen. Maar bij die linkse partijen lijkt geen behoefte te bestaan nu al de kaarten op tafel te leggen. Ingewijden zeggen wel dat PvdA en GroenLinks vandaag zullen benadrukken niet zónder elkaar in een kabinet te willen stappen.

Luister ook naar de podcast Politiek Dichtbij:

Parallel aan de tafel van de informateur worden achter de schermen gesprekken gevoerd tussen politiek leiders. Zo is Rutte twee weken geleden bij PvdA-leider Lilianne Ploumen op bezoek geweest in Amsterdam, dronk hij koffie met GroenLinks-leider Jesse Klaver en lunchte hij een maand terug met D66-aanvoerder Sigrid Kaag.

Intussen neemt het ongeduld over de onduidelijkheid van het CDA toe op het Binnenhof. Omdat CDA-Kamerlid en stemmenkanon Pieter Omtzigt ziek thuis zit, kan de CDA-fractie niet bewegen. Maar bij verschillende fracties wordt gemopperd dat Hoekstra ‘leiderschap moet pakken’ en namens het CDA moet gaan onderhandelen.

Een coalitie zonder het CDA is overigens niet ondenkbaar. Als de VVD met D66, PvdA en GroenLinks aan tafel gaat - die partijen hebben met z’n vieren 75 zetels - zou bijvoorbeeld de pro-Europese nieuwkomer Volt (3 zetels) voor een meerderheid in de Tweede Kamer kunnen zorgen. In het CDA wordt deze mogelijkheid onder ogen gezien, maar vooral als ‘theoretische optie’.

Sommige fractievoorzitters van de kleine partijen toonden zich gisteren ongeduldig over de traagheid in het formatieproces. SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij zei dat zijn gesprek over het herstelbeleid vanwege de coronacrisis ook twee maanden geleden al gevoerd had kunnen worden. Denk-leider Farid Azarkan zei gisteren: ,,Daar staan we dan weer voor hoofdstuk vier in de serie polderen.’’

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: