Na verworpen wet over referendum volgt de zoveelste poging het te regelen

Een wetsvoorstel om kiezers de mogelijkheid te geven al door de politiek genomen besluiten terug te draaien, werd afgelopen juni nog verworpen door de Tweede Kamer. Sindsdien is er niets veranderd, toch besloot SP-Kamerlid Renske Leijten het voorstel meteen nog een keer in te dienen.

Volgens Leijten is een referendum een manier om ‘politici beter te laten luisteren’. ,,Te veel mensen voelen zich in de steek gelaten door de politiek en overheid.’’ Uit een peiling die de SP zelf heeft laten houden, blijkt dat 73 procent van de ondervraagden voorstander is van de invoering van een correctief referendum.

Ook in de Tweede Kamer is er nu een meerderheid voor die wet, net als afgelopen juni overigens. Maar omdat voor invoering van een referendum de grondwet moet worden gewijzigd, moet zo'n besluit in twee rondes worden genomen. Nadat de Tweede en Eerste Kamer er mee hebben ingestemd, moet er na verkiezingen nog een keer door een twee derde meerderheid in beide kamers vóór worden gestemd.

En daar ging het vorig jaar mis. Op zes zetels na werd een twee derde meerderheid in de Tweede Kamer niet gehaald. VVD, CDA, SGP, Volt en Denk waren tegen.

Dat Leijten zo snel weer een nieuwe poging doet, doet ze dan ook met het oog op de Kamerverkiezingen die vooralsnog gepland staan voor maart 2025. Ze vertrouwt er op dat het lukt om voor die tijd een ‘gewone’ meerderheid te halen in beide kamers. Geen van de partijen is in de tussentijd van mening veranderd. Na de volgende verkiezingen hoopt ze dat het voorstel wél de benodigde twee derde van de stemmen haalt.

Luister ook naar onze podcast Politiek Dichtbij, en abonneer je via Spotify of Apple:

Of dat gebeurt, is nog zeer de vraag. Volgens SGP’er Roelof Bisschop zou het ook een slecht idee zijn als het referendum er komt. ,,Het referendum is geen oplossing voor het probleem dat dit wetvoorstel wil oplossen.’’ SP stelt namelijk dat een correctief referendum het vertrouwen in de politiek weer kan verbeteren. Daar is Bisschop het niet mee eens. ,,Als je kiest voor vertegenwoordigende instanties, zorg er dan voor dat dat functioneert. Dan heb je geen referendum nodig. Burgers moeten voelen dat ze gehoord worden.”

Het voorstel van Leijten is de zoveelste in een lange rij voorstellen voor invoering van een referendum. In 1999 strandde de invoering van een correctief referendum in de Eerste Kamer. Tijdens de bewuste Nacht van Wiegel werd net geen twee derde meerderheid gehaald, waarna het toenmalige kabinet bijna viel.

Daarna werd er nog wel een wet aangenomen die een zogeheten raadplegend referendum mogelijk maakte. Dat was een referendum waarbij de grondwet niet hoefde te worden aangepast en waarvan het kabinet de uitslag ook naast zich neer kon leggen. Die mogelijkheid werd in 2018 uit de wet gehaald. Een voorstel om een correctief referendum in te voeren sneuvelde daarna nog twee keer.

Leijten vindt dat het nu maar eens moet gebeuren. Ze wijst er op dat er de afgelopen honderd jaar drie staatscommissies zijn geweest die hebben geadviseerd een referendum in te voeren. ,,De staatscommissie zegt dat het een goed idee is, een aanvulling op de democratie. Een meerderheid van de bevolking is voor. Nu de politiek nog.’’

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: