Minister wil verdachten verplichten naar relaas slachtoffer te luisteren

Ook moeten slachtoffers voortaan worden gehoord voordat een tbs’er op proefverlof gaat. Met dat plan komt minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) vandaag.

,,Het is van groot belang dat slachtoffers niet alleen kunnen spreken, maar dat ze ook gehoord worden. Verdachten moeten worden geconfronteerd met het leed dat zij slachtoffers hebben aangedaan'', zegt Dekker, die eind van dit jaar met een wet zegt te komen om dit te regelen.

Zo’n verplichte confrontatie van daders met hun slachtoffers is een uitbreiding op de positie van het slachtoffer in de rechtspraak. Sinds 2005 bestaat het spreekrecht, maar verdachten hoeven daar niet altijd bij te zijn.  

Dekker wil dat verplichten, maar het gaat daarbij wel alléén om verdachten die vastzitten in afwachting van hun strafzaak. In veel van die zaken komen zij al naar hun rechtszaak. Juist verdachten die zijn vrijgelaten in afwachting van hun proces laten het vaker afweten, maar daarvoor regelt Dekker niets in zijn voorstel.

Dekker wil verder dat slachtoffers en nabestaanden de kans krijgen om te spreken als de dwangverpleging van tbs-gestelden voorwaardelijk wordt beëindigd. Slachtoffers mogen dan aangeven welke voorwaarden zij gepast achten, zoals een locatie- of contactverbod. Daarnaast krijgt stieffamilie van slachtoffers de mogelijkheid om tijdens de rechtszitting te spreken.

Verder moet het verhalen van de schade van slachtoffers op de dader beter, zegt Dekker. ,,Slachtoffers hebben er niet voor gekozen om slachtoffer te worden: het overkomt ze. Als zij financiële schade ondervinden, dan moet dat zo snel mogelijk worden opgelost.''

Daarom komt er een gebruiksvriendelijker schadeformulier en krijgen slachtoffers hulp bij het invullen hiervan.

Een rechtbank kan dat, ook op aandringen van het slachtoffer, momenteel al wel verplichten. Maar dat is per geval en geen standaardverplichting, zoals Dekker nu wil.

Opvallend is overigens wel dat een voorganger van Dekker, staatssecretaris Fred Teeven, juist níet aan zo’n verschijningsplicht wilde. Het betekende volgens hem namelijk ‘een extra belasting voor de rechtspraktijk’, omdat verdachten moeten worden opgespoord of opgehaald als ze niet willen komen.

Bovendien bestond de vrees dat zij hun slachtoffer verder verdriet zouden doen door dan een ongeïnteresseerde of respectloze houding aan te nemen in de rechtszaal. Bovendien bestaat de vrees dat niet alle slachtoffers de verdachten wíllen zien omdat ze zo’n confrontatie helemaal niet aankunnen.

,,Niet alle slachtoffers stellen immers prijs op het direct toespreken van de verdachte, en geen van allen zal willen worden geconfronteerd met een onverschillige, ongeïnteresseerde of onheus of agressief reagerende verdachte,’’ beargumenteerde Teeven enkele jaren terug.

Dekker zegt hier rekening mee te willen houden: ,,Voor slachtoffers die de (fysieke) confrontatie met de verdachte willen vermijden, zullen passende maatregelen worden getroffen rond de zitting,’’ schrijft de minister aan de Tweede Kamer.

Onder advocaten en strafrechtdeskundigen is overigens al langer kritiek over de huidige regels rond het spreekrecht. Zij vinden dat soms heel breeduit en lang wordt gesproken, waardoor strafzaken veel langer duren dan voorheen, de rechtspraak daarmee flink belasten en de kosten hierdoor aanzienlijk stijgen.