Demissionair premier Mark Rutte en demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) in de Tweede Kamer tijdens het debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus. © ANP

Kabinet: GGD-organisatie onder de loep

Net nu het in veel ziekenhuizen alarmfase één dreigt te worden, wil het kabinet toch overstappen op een lockdown-light. De RIVM-plaatjes bieden ruimte vanaf mei, maar in de Tweede Kamer klinkt kritiek. Het kabinet wil het Astra-vaccin niet alsnog aan zestigminners te geven.

Niels Klaassen, Tobias den Hartog 22-04-21, 15:46 Laatste update: 23-04-21, 00:36

De PvdA wil tijdelijk de stopknop indrukken en geplande versoepelingen vanaf 28 april alsnog terugdraaien: ,,De besmettingscijfers zijn torenhoog, de piek lijkt niet achter ons te liggen, het OMT adviseert te wachten”, zei PvdA-leider Lilianne Ploumen. Ze wijst op de bijna tienduizend infecties die er vandaag bijkwamen, het groot aantal patiënten op de IC's en het feit dat ruim een derde van de ziekenhuizen door Covid-drukte niet toekomt aan andere belangrijke ingrepen. ,,Het is volstrekt onverantwoord om nu te versoepelen”, vindt Ploumen. Dat is opmerkelijk: tot nu steunde haar partij het coronabeleid. Nu zegt ze: ,,Bekijk het van dag tot dag, volg het OMT, ga nu niet een beetje freestylen.”

Vorige week had de partij geen bezwaar tegen versoepelingen, maar Ploumen vindt nu dat het OMT-advies gevolgd moet worden en er dus even gewacht moet worden met het loslaten van de strakste restricties. Ook de SP aarzelt: ,,Ik zie de volle winkelstraten alweer voor me", zei Lilian Marijnissen. Tegelijk verklaarde ze niet per se tégen versoepelingen te zijn.

Demissionair premier Mark Rutte zei dat er ‘net genoeg’ is veranderd in de cijfers om toch wat coronamaatregelen los te kunnen laten. ,,Wat wij anders doen dan het OMT is dat we afgaan op de prognoses en niet wachten tot deze waarheid zijn geworden. Maar het OMT zegt ook: het verandert niets aan de hoogte van de piek, alleen de snelheid waarmee je de golf ziet dalen.”

De kwestie in een notendop volgens Rutte: wachten kan, maar dan zit de maatschappij ook langer op slot, met alle economische en sociale gevolgen van dien.

GGD
Minister De Jonge reageerde ook op Kamervragen naar aanleiding van een reconstructie van deze nieuwssite zaterdag. Daaruit bleek dat de gezondheidsdiensten al op 28 februari vorig jaar overvraagd was - slechts één dag nadat de eerste Nederlander positief was getest. Onderbezetting leidde ertoe dat bron- en contactonderzoekers moeilijke onderzoeken ‘onder het kleed moesten vegen’. ,,Bruiloften met allochtonen zijn genegeerd, vanwege taalproblemen’’, stelden verschillende contactonderzoekers. De Jonge zegt nu: ,,Er valt heel veel te zeggen over de GGD’s, met een organisatie over 25 regio’s en of dat wel geschikt is voor een centrale commandostructuur bij zulke A-ziekten. We zijn ons ook aan het voorbereiden op hoe dat in de toekomst een ander type ‘governance’ (bestuur) kan krijgen. Alle aspecten van de organisatie worden onder de loep genomen, ook de mate waarin ze zijn opgewassen tegen een pandemie. Daar gaan we uitgebreid over spreken nog.”

Terrassen

Coalitiepartijen D66, CDA en VVD en oppositiepartijen PVV, FVD, SGP en Denk steunen de gekozen koers, soms wel met extra wensen of eisen. VVD-Kamerlid Sophie Hermans zinspeelde op ruimere openingstijden voor terrassen. ,,Bijvoorbeeld vanaf 10.00 uur in de ochtend. Ik wil wel weten wat dat kwaad zou kunnen.” De PVV gaat nog verder: volgens Geert Wilders zouden terrassen gewoon tot in de avond open moeten: ,,Wat denkt u dat mensen na een paar biertjes straks om 18.00 uur gaan doen, naar huis om een boek te lezen? Nee, die gaan bij vrienden thuis verder drinken. Welke gek verzint dit? Er mag straks geen muziek bij, er moeten kuchschermen komen. In een mortuarium is het nog gezelliger.”

Demissionair premier Mark Rutte wil niet weten van langere openingstijden. ,,Dat kan pas echt in stap twee, dan zou je naar 20.00 uur gaan, maar echt alleen als het kan.”

De tweede stap in het openingsplan van het kabinet zou op 11 mei worden genomen. Rutte zei wel: ,,Laten we nu eerst eens even kijken wat dit doet.” De terrassen eerder open, wil de premier nu ook nog niet. ,,Om eerlijk te zijn: we vinden dit al heel spannend.”

Wilders keerde zich af tegen de ‘testsamenleving’, met onder meer de proeven via zogeheten fieldlabs. Ook onder meer de SP en PvdD zetten daar vraagtekens bij.

AstraZeneca alsnog voor mensen onder de zestig? Nee, zegt het kabinet
Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) blijft erbij dat het AstraZeneca-vaccin niet voor mensen onder de zestig bedoeld is. Huisartsen trekken aan de bel omdat ze soms inentingen overhouden na meldingen over ernstige en zeldzame bijwerkingen, terwijl ze genoeg zestigminners in hun praktijk hebben die graag snel een Astra-prik zouden krijgen. ,,In een enkel geval ga ik daar niet de Inspectie op afsturen”, zegt De Jonge. ,,Maar ik wil liefst wel dat huisartsen zich houden aan de richtlijnen. We willen dat mensen boven de zestig Astra gebruiken. Mensen onder de zestig met een risico krijgen een alternatief. Ik ben er niet voor om te zeggen: kijk maar wat je doet tegen de huisarts.”

Luister voor het laatste nieuws naar de AD Nieuws Update:

Het kabinet zet volgende week de eerste versoepelingstap terwijl juist dan de ziekenhuizen naar verwachting het grootste aantal coronapatiënten van deze golf (3.000) moeten behandelen. Nu al worden veel ingrepen uitgesteld omdat bedden en personeel voor Covid-patiënten worden gereserveerd.

Toch waagt het kabinet de gok, omdat de roep om ruimte in de samenleving hard klinkt, maar ook omdat de lockdown-light volgens de modellen van het RIVM slechts ‘een beperkt effect’ heeft op de bezetting in ziekenhuizen, zei RIVM-directeur Jaap van Dissel vanochtend in de Tweede Kamer.

Terrassen

Veel partijen pleiten al langer voor versoepelingen -bijvoorbeeld rond de terrassen en in het onderwijs- dus erg controversieel is stap één uit het openingsplan niet. De RIVM-grafieken bieden ook enige ruimte: prognoses tonen een naderende piek van het aantal bezette ziekenhuisbedden, begin mei zal de daling ingezet worden. Toch waarschuwt het OMT: wacht nog even met versoepelen tot de daling daadwerkelijk inzet, maar zoveel geduld wil het kabinet niet opbrengen.