‘Je kunt vrijheid alleen in dankbaarheid aanvaarden als je het ook een ander gunt’

,,Ik zie twee liberale politici, één van christelijke signatuur en één van voormalig katholieke signatuur.’’ De man in de aula van het Haagse Edith Stein College benoemt maar meteen de overeenkomsten tussen ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers en VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff.

Dijkhoff heeft net aangegeven dat het hem stoort als scholen vrijheid pakken om die vrijheid vervolgens in te perken voor anderen. Segers heeft dat beaamd. ,,Je kunt niet zeggen: mooi en aardig die vrijheid, maar zodra wij in een positie van macht zijn, zullen we die beëindigen. Je kunt vrijheid alleen in dankbaarheid aanvaarden als je het ook een ander gunt. Wederkerigheid.’’ Dijkhoff knikt.

De twee politici kruisten vanavond de degens over artikel 23, het artikel in de Grondwet dat bijzonder onderwijs regelt waardoor het voor iedereen mogelijk is om een school te stichten – van welke signatuur dan ook. Hoewel de website van de school het goed verstopt heeft, verraden de gebrandschilderde ramen in de kapel van het voormalige Rooms-katholieke lyceum voor meisjes de grondslag van deze school.

Dijkhoff en Segers staan al sinds april lijnrecht tegenover elkaar als het om dit onderwerp gaat. Steen des aanstoots is het islamitische Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam. Begin dit jaar waarschuwde de AIVD het stadsbestuur in een ambtsbericht voor het radicale gedachtegoed van ‘richtinggevende personen’ rond de school. Ook zouden de leerlingen antidemocratisch onderwijs krijgen. Hoewel de school dat stellig ontkent, stelt de VVD-fractieleider dat de grondwettelijke vrijheid van onderwijs wordt misbruikt en daarom niet langer heilig moet zijn.

Omdat er ook problemen zijn bij andere bijzondere scholen – het Joodse Cheider in Amsterdam, de Algemene Hindoe Basisschool in Den Haag – staat artikel 23, ruim 100 jaar na de invoering, weer volop in de belangstelling. Zeer tegen de zin van de christelijke partijen bereidt PvdA-leider Lodewijk Asscher een grondwetswijziging voor. Daarvoor is nu geen meerderheid en bovendien is een grondwetswijziging een langdurig proces, dat zich over twee kabinetsperioden uitspint.

Waar Dijkhoff eerder dit jaar ook het mes in het grondwetsvoorstel leek te willen zetten, sloeg hij vanavond een andere toon aan. Aanpassing van artikel 23 is voor de VVD’er ‘geen doel op zich’, zolang scholen maar de plicht krijgen om alle leerlingen te accepteren – bijvoorbeeld in een reguliere wet. ,,Mijn ultieme wens is dat elk Nederlands kind naar elke Nederlandse school kan.’’ Een schoolleider van een reformatorische school zette daar vraagtekens bij. ,,Dat zou betekenen dat ouders kunnen zeggen: ik heb lak aan alles waarvoor onze school staat.’’

Dijkhoff denk dat het niet zo’n vaart gaat lopen met ‘zo’n irritante rotliberaal’ die zich ‘puur omdat hij niet ver wil fietsen’ aanmeldt bij een gereformeerde school. ,,Denk niet dat het leidt tot een toeloop van kortgerokte liberalen naar streng christelijke scholen.’’

Maar volgens Segers de wet die Dijkhoff voorstelt helemaal niet nodig. Hij stelt dat slechts ‘3, 4 of misschien 5 procent’ van de bijzondere scholen kinderen weigert. ,,We vragen de Partij voor de Dieren ook niet om een jager als lid te aanvaarden. Ik zou die vrijheid graag hoog willen houden.’’