Ernst Kuipers, minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (D66). © ANP

Is Nederland klaar voor een nieuwe coronagolf? ‘Ventilatie is van groot belang, RIVM was koppige ezel’

MET VIDEOHet kabinet houdt sterk rekening met een nieuwe opleving van het coronavirus in het najaar. Maar is Nederland daar wel klaar voor? Experts en partijen in het parlement zijn kritisch. ,,Een lockdown is niet ver weg, vrees ik.’’

Niels Klaassen 16-05-22, 10:30 Laatste update: 16-05-22, 19:14

De Tweede Kamer trok vandaag de hele dag uit om deskundigen te bevragen over de langetermijnaanpak rond corona. Hoewel het virus nu vrijwel verdampt lijkt, met dagelijks minder dan een handvol nieuwe patiënten op de intensive care erbij, houdt minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers (D66) toch rekening met een najaarsgolf.

,,Ik blijf met beide benen op de grond”, zei Kuipers bij een vorige versoepeling. ,,Ik houd er serieus rekening mee dat we komend najaar nog een flinke opleving kunnen krijgen.” De heropleving kan veroorzaakt worden door afnemende immuniteit in combinatie met de opkomst van nieuwe varianten. De snel spreidende subvarianten BA.4 en BA.5 van omikron zijn in Nederland nog amper aangetroffen, maar dat kan snel veranderen.

Meer infecties en ziekenhuisopnames zijn problematisch omdat ziekenhuizen kampen met personeelstekort en een bulk inhaalwerk. Het kabinet komt volgende maand met een concrete langetermijnaanpak, die bevat onder meer speciale sectorplannen rond ventilatie en extra maatregelen in de ziekenhuizen om een eventuele opleving op te vangen. Een herinvoering van het coronatoegangsbewijs behoort ook tot de mogelijke instrumenten.

Luister ook onze podcast Politiek Dichtbij:

Maar diverse deskundigen waarschuwen: maak vaart, wees paraat voor de ergste scenario's, begin nu met voorbereidingen rond vaccinaties. En ingewikkelde dilemma’s moeten ‘in vredestijd’ besproken worden. ,,Als er een nieuwe golf komt, krijgen covidpatiënten dan weer voorrang, of kan dat niet meer gevraagd worden van patiënten met andere aandoeningen op de wachtlijst?” vraagt Tanja van der Lippe, hoogleraar Sociologie, zich af.

,,De bereidheid tot vaccinatie neemt af”, zegt Xander Koolman, hoogleraar en sectiehoofd gezondheidseconomie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. ,,Zelfs in het meest waarschijnlijke ‘griep-plus-scenario’ riskeer je dat je lockdowns nodig hebt. Daar zijn we helemaal niet zo ver van weg, denk ik. Omdat de zorg nu niet zo is ingericht dat nieuwe golven weer normaal opgevangen kunnen worden. Je moet je voorbereiden in vredestijd, en dat zie ik niet.”

De Belgische viroloog Marc van Ranst sprak ook met Kamerleden. Bekijk hier de video.

Ventilatie ‘cruciaal’
Opiniepeiler Maurice de Hond was ook aanwezig op verzoek van de Tweede Kamer. De Hond benadrukt al twee jaar dat adviseurs en kabinet het belang van virusverspreiding via ultrakleine druppels (aerosolen) onderschat. ,,Ik heb 500 wetenschappelijke artikelen geanalyseerd. Dit virus gaat door de lucht. Als je dat aanpakt, heb je geen uitbraken meer”, zei De Hond, die het RIVM bij dit thema vergeleek met een ‘koppige ezel’. De eveneens aanwezige TNO-expert Roberto Travesari relativeerde het belang van aerosolen juist: ,,Overal CO2-meters gebruiken lijkt me overdreven. Aerosolen spelen een rol bij dit virus, maar hoe groot die rol is, weten we niet.”

Personeelskrapte is een probleem

Tweede Kamerleden betwijfelen of het RIVM een nieuwe golf wel op tijd ziet aankomen, nu testen bij de GGD niet meer hoeft. Ook vragen politici zich af of de GGD wel snel genoeg een massavaccinatiecampagne kan opzetten. ,,Dit baart me toch zorgen”, zegt CDA-Tweede Kamerlid Joba van den Berg. ,,Als het misgaat, kan het weken duren totdat de GGD op volledige capaciteit draait.”

GGD-directeur covid-19-bestrijding Jaap Eikelboom benadrukt dat daarom een ‘tijdig besluit’ van het kabinet nodig is. ,,Een go of no go-besluit heb je nodig. Dan kost het zes weken om naar anderhalf miljoen vaccinaties per week te kunnen gaan.”

De langetermijnscenario's
Het kabinet houdt na consultatie van de wetenschappelijk adviseurs van WRR en KNAW rekening met grofweg vier toekomstscenario’s rond het coronavirus. Op basis daarvan wordt het langetermijnbeleid bepaald.
1. Verkoudheidscenario. Het coronavirus leidt alleen tot milde klachten, vergelijkbaar met een verkoudheid. Er is geen grote druk op het zorgsysteem
2. Griep+-scenario. Er is sprake van (periodieke) uitbraken met een ernstiger, griepachtig verloop. Dit kan tot zware belasting van de zorg leiden, zeker als het virus samenvalt met een stevig griepseizoen
3. Continue Strijd-scenario. Er is groot risico op overbelasting van de zorg, door bijvoorbeeld een nieuwe variant die besmettelijker is, door een onzeker of ernstiger ziektebeeld, en/of als gevolg van afnemende immuniteit
4. Worst Case-scenario. Een situatie met (zeer) hoge ziekte en sterfte, bijvoorbeeld als gevolg van een nieuwe, ernstige variant. Een mutant die veel slachtoffers eist en waartegen opgebouwde immuniteit en vaccins slechts in beperkte mate beschermen. De kans dat dit scenario zich voltrekt is erg klein, maar bestaat wel. Op dat moment zal de overheid aan de ‘noodrem’ moeten trekken.

De krapte op de personeelsmarkt speelt ook de covidbestrijding parten. GGD’s moeten extra personeel werven als grote prikrondes inderdaad van start gaan. ,,Je kunt mensen niet in dienst nemen en duimen laten draaien”, zegt Eikelboom. ,,Maar eerder hebben we gemerkt dat mensen graag voor ons werken.”

De massale coronavermoeidheid is geen exclusief Nederlandse aandoening, vertelde de Belgische viroloog Marc Van Ranst: ,,Wij hebben interesse verloren in het virus, maar andersom blijft het virus wel geïnteresseerd in ons. Er zullen nieuwe golven komen, dan is het aan ons om ervoor te zorgen dat het golfjes blijven. Daarvoor zijn waarschijnlijk ook boostercampagnes nodig blijven.”

Bekijk hier onze video over de expertsessie in de Tweede Kamer.

SCP-directeur Kim Putters herhaalt zijn aanbeveling dat het crisisbeleid veel breder gevoed moet worden dan alleen met OMT-modellen. Het kabinet wil dat ook, daarom komt er naast het OMT ook een MIT, een maatschappelijk impact team.

Putters levert ook subtiele kritiek op de Tweede Kamerleden zelf. Dit is pas de tweede keer dat Putters de parlementariërs bijpraat, dat is wat mager, stelt Putters. ,,Hoe praat het parlement met de kenniswereld? Wij waren één keer eerder bij u, maar we legden iedere week adviezen op tafel.”

Wat denk jij?
Reageren kan onderaan dit artikel. Alleen reacties voorzien van een volledige naam worden geplaatst. We doen dat omdat we een debat willen met mensen die staan voor wat ze zeggen, en daar dus ook hun naam bij zetten. Wie zijn naam nog moet invullen, kan dat doen door rechts bovenaan op onze site op ‘Login’ te klikken.

Bekijk hier onze video’s over het coronavirus:

3 reacties

Plaats hier je reactie

Resterende karakters 500

Stefan kok

2 maanden geleden

Graag is allemaal niet zo doem denken... mensen in de zorg verdienen gewoon een beter salaris en wat meer respect. Werken zich helemaal weg voor de clienten en zijn keer op keer de pispaal als het zogezegt foutloopt
C Verhoeve

2 maanden geleden

Je zou denken dat de over een spec afd zou gaan moeten maken voor de corona en wat je zegt geef meer aan de zorg als aan het milieubeleid
carine van gastel

2 maanden geleden

Stop al dat geld dat voor het klimaat opzij gelegd is in de zorg, opleidingen en meer salaris voor de mensen in de zorg, daar hebben we meer aan dan aan dat klimaatfonds.