En ondertussen bij de verliezers…

VVD (van 13 naar 12 zetels)
Lang leek de VVD de grootste partij te blijven. Maar nu Thierry Baudet er zelfs met die trofee vandoor is gegaan, gaan alle alarmbellen af. De liberalen zijn niet langer ongenaakbaar. En misschien wel erger: wil Mark Rutte het nog een tijdje uitzingen met zijn derde kabinet, dan moet hij aankloppen bij linkse partijen als GroenLinks en PvdA. Dat mag een koud kunstje heten voor de flexibele premier, in zijn partij leeft echter de zorg hoe lang Rutte ‘de verkeerde populisten’ nog kan afhouden. Nu al stapte een op de vijf VVD-kiezers bij de Tweede Kamerverkiezingen over naar Forum. Onvermijdelijk zal intern de vraag opborrelen of de prijs die wordt betaald om het land regeerbaar te houden - en Rutte in het zadel - niet te hoog wordt.

CDA (van 12 naar 9 zetels)
Sybrand Buma deed dinsdagavond nog een krampachtige poging CDA’ers ervan te overtuigen dat de slechtste uitslag ooit bij Provinciale Statenverkiezingen bést meeviel. ,,We hebben de peilingen verslagen’’, zei hij optimistisch. Dat zijn CDA de schade weet te beperken, lijkt echter vooral te danken aan de vanouds sterke, regionale campagnes op het platteland en in de grensprovincies. In dichtbevolkt, stedelijk gebied stelt de partij steeds minder voor, terwijl de VVD zich daar wél redelijk weet te handhaven. Met Buma als boegbeeld lukt het niet om te winnen. Dus is de hoop binnen de partij steeds openlijker gevestigd op kroonprinsen Wopke Hoekstra en Hugo de Jonge. Dat geluid zal na dit verkiezingsresultaat allerminst verstommen.

PvdA (van 8 naar 7 zetels)
Ja, de PvdA is een zetel in de senaat kwijtgeraakt. Maar vriend en vijand hadden op een groter verlies gerekend. In de Haagse kroeg waar de PvdA-top dinsdagavond bij elkaar kwam, heerste een overwinningsstemming. Ook gisteren, bij het fractieoverleg in de Tweede Kamer, werd partijleider Lodewijk Asscher met applaus en gebak onthaald. De PvdA kan een sleutelrol in de Eerste Kamer krijgen, omdat de partij groot genoeg is om de coalitiepartijen aan een meerderheid te helpen. En dat realiseert Asscher zich heel goed: hij waarschuwde het kabinet gisteren dat hij ‘niet te porren is voor slechte plannen’. Kortom: de PvdA zal de coalitie alleen steunen als het daar zelf garen bij kan spinnen. Asscher wil voorkomen dat Nederlanders worden gekort op hun pensioen. Ook eist hij dat de bezuinigingen op de huurtoeslag worden teruggedraaid.

D66 (van 10 naar 6 zetels)
Op geen andere politieke partij is de wetmatigheid ‘regeren is halveren’ zo van toepassing als op D66. Het verlies komt dan ook niet onverwacht. Toch had de nieuwe fractieleider Rob Jetten zich een andere start gewenst. Intern krijgt hij weliswaar de nodige goodwill, bij de kiezer weet de jongeling nog geen potten te breken. De grote steden die D66 onder leiding van voorganger Alexander Pechtold in 2015 aan de zegekar bond, gaan bijna één-op-één over naar het GroenLinks van Jesse Klaver. Het steekt D66 dat Klaver nu de eer krijgt voor het feit dat VVD en CDA het klimaatbeleid omarmen. De gretige Jetten moet de komende tijd zijn leiderschap bevestigen.

PVV (van 9 naar 5 zetels)
Wilders is niet meer de enige populist op rechts. Bijna een derde van zijn kiezers is overgelopen naar Forum voor Democratie. Dat is pijnlijk voor de man die sinds 2006 het monopolie had op standpunten over anti-immigratie. Deze nederlaag vreesde Wilders vermoedelijk al, omdat hij het in de verkiezingscampagne over een andere boeg gooide. Zo schoof de PVV-leider veel vaker aan bij televisieprogramma’s en debatten. Dat mocht niet baten. Vooral in het verzet tegen klimaatmaatregelen moest Wilders het afleggen tegen Thierry Baudet. Kiezers zien Forum voor Democratie als de aanjager van de strijd tegen warmtepompen en windmolens. Hoewel Wilders daar net zo’n fervent tegenstander van is, liet de kiezer hem links liggen.

SP (van 9 naar 4 zetels)
De grootste verliezer van deze verkiezingen: SP-leider Lilian Marijnissen. Sinds haar aantreden gaat het steeds slechter met de protestpartij. Zelf denkt Marijnissen dat een groot deel van de achterban niet naar de stembus is gegaan, maar ze moet de oorzaak van deze verkiezingsdreun ook bij zichzelf zoeken. Haar belangrijkste speerpunt, de zorg, kwam opnieuw niet uit de verf: deze verkiezingen gingen over klimaat en immigratie. Toch houdt ze vast aan haar koers, hoewel het kabinet miljarden euro’s extra in de zorg heeft gepompt. Ook is het Marijnissen niet gelukt om op te vallen in televisiedebatten, waar ze een van de weinige vrouwen tussen de mannelijke fractievoorzitters was. De SP maakt het verschil niet meer.

SGP (van 2 zetels naar 1 zetel)
De lokroep van Forum laat ook SGP-kiezers niet onberoerd. In bastions Urk en Staphorst verliezen Kees van der Staaij&co terrein aan Baudet en de zijnen. Al moet daarbij worden aangetekend dat de SGP, met haar hondstrouwe achterban, ditmaal last heeft van een lage opkomst.

Denk (0 zetels)
Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 stemden nog 216.000 Nederlanders op Denk, nu zijn het er slechts 135.000. Daarmee loopt partijvoorzitter Selcuk Öztürk de door hem verwachte senaatszetel mis. De opkomst – die een stuk lager ligt dan bij de Tweede Kamerverkiezingen – lijkt de opmars van Denk te hebben gestuit.