Door BBB uitgezochte verkenners zijn allemaal níét-leden: ‘Ze moeten neutraal zijn’

Gisteren en vandaag druppelden de namen binnen van steeds meer verkenners - dat vindt de BBB een betere titel dan het wat formelere ‘informateur’. Alleen in Flevoland is nog geen naam bekendgemaakt .

Wat opvalt: de twaalf verkenners (in Overijssel is het een duo) die al wel aan de slag kunnen, komen van búiten de BBB. Zo werden in Zuid- en Noord-Holland met Fred Teeven en Ankie Broekers-Knol zwaargewichten van de VVD aangesteld. Teeven was staatssecretaris en Tweede Kamerlid, Broekers-Knol was behalve staatssecretaris ook zes jaar lang voorzitter van de Eerste Kamer.

Het is zeker niet verboden om een informateur of verkenner van buiten de eigen partij aan te stellen. Toch valt de keuze vaak op iemand uit de eigen gelederen. Zo stelden de twee meest recente premiers van ons land, Jan-Peter Balkenende (CDA) en Mark Rutte (VVD), bij de vorming van hun kabinetten altijd minstens één partijgenoot aan als eerste verkenner. Zo waren dat bij de laatste verkiezingen VVD-coryfee Annemarie Jorritsma en Kajsa Ollongren van D66, qua zetelaantal de tweede partij.

Forum voor Democratie. vier jaar geleden de verrassende winnaar van de provinciale verkiezingen, koos in een aantal provincies waarin het de grootste werd ook voor een externe informateur. Zo mocht VVD-mastodont Hans Wiegel aan de slag in Zuid-Holland.

De BBB kijkt dus ook buiten de eigen keuken. In Noord-Holland werd de keuze voor Broekers-Knol in samenspraak met de landelijke partijtop gemaakt, laat BBB-lijsttrekker Ingrid de Sain vanuit die provincie weten. Dat er een VVD’er is aangesteld in plaats van iemand uit de eigen partij, is goed, vindt ze: ,,Een verkenner moet neutraal zijn, het is een bewuste keuze.”

In Drenthe werd Astrid Nienhuis, VVD-burgemeester in Heemstede, de meest geschikte kandidaat geacht. Dat wekt verbazing: het is voor Nienhuis meer dan 200 kilometer rijden naar het provinciehuis in Assen. Gert-Jan Schuinder, lijsttrekker van BBB Drenthe, stelt tegenover het Dagblad van het Noorden dat Nienhuis was aangesteld door de landelijke partijtop. Volgens hem was de keuze voor iemand van ver buiten Drenthe daarbij niet bewust. ,,Dit was gewoon de beste match.’’

De burgemeester van Oudewater, Danny de Vries van het CDA, wordt dan weer de verkenner in Utrecht. Met deze keuze wil de BBB ‘een brug slaan tussen het platteland en de stad', liet lijsttrekker Anton Verleun weten. De Vries is een geboren Amsterdammer en oud-journalist, maar bestuurt een plattelandsgemeente. Friesland koos voor Tweede Kamerlid Chris Stoffer van de SGP, iemand die volgens de provinciale BBB daar ‘boven de partijen staat’ en ‘onafhankelijk is’. In Limburg gaat Jan Schrijen, waarnemend burgemeester van Landgraaf, aan de slag. Hij was tot 2016 VVD-lid, maar is sindsdien partijloos.

Henk Vermeer, ambtelijk secretaris van BBB, bevestigt dat zijn partij bewust is gegaan voor niet-leden als verkenners. In de voorbereiding op de verkiezingen is een lijst opgesteld van ‘onafhankelijke mensen met bestuurlijke ervaring’, zegt Vermeer. ,,Gelukkig hebben we rekening gehouden met elk scenario en de pool van mensen groot genoeg gemaakt, zodat we nauwelijks extra hoefden te schakelen de afgelopen dagen.”

In Gelderland, Noord-Brabant, Overijssel en Zeeland kwam BBB in de zoektocht naar onafhankelijke kandidaten letterlijk uit bij partijloze politici. Zo mag in Gelderland Gert Jan van Noort, iemand die lang actief was in de lokale politiek van Harderwijk, de gesprekken in goede banen gaan leiden. In Noord-Brabant wordt het Sacha Ausems, de partijloze burgemeester van Waalwijk. Zeeland gaat voor Gerard Rabelink, een partijloze oud-burgemeester die om te beginnen 'vooral gaat luisteren’. In Overijssel is een duo aangesteld: Wout Wagenmans, namens Gemeentebelangen oud-wethouder van Raalte, en bestuurs- en organisatieadviseur Jolanda Waaijer.

In Groningen werd een op het eerste oog opvallende verkenner geselecteerd. Daar mag Ard van der Tuuk, burgemeester van Westerkwartier en lid van de PvdA, het gaan proberen. Van der Tuuk kreeg vorig jaar in Westerkwartier te maken met onverlaten die tijdens de boerenprotesten afval dumpten op snelwegen. Hij sprak zich daar toen stevig tegen uit, al liet hij ook niet na mee te leven met de boerenzorgen. ,,Boeren, maak duidelijk dat er grenzen zijn. We voelen de brede sympathie, maar pas op dat mensen de acties niet kapen.”

De verkenners zullen komende week de eerste gesprekken gaan voeren. Makkelijk wordt dat veel provincies niet. Vooral de stikstofaanpak is een heet hangijzer. BBB wil dat verkenners snel helder krijgen welke thema's bij verschillende partijen gevoelig liggen. Ook moeten ze andere partijen warm maken voor het idee om de coalitieakkoorden na twee jaar opnieuw tegen het licht te houden.

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: