Donner zet CDA-debat op scherp: Afwijzen Forum is ‘gemakzuchtig’

CDA-prominent Piet Hein Donner keert zich tegen partijgenoten die samenwerking met Forum voor Democratie afwijzen. Volgens de oud-minister en voormalig vicepresident van de Raad van State is die neiging weliswaar begrijpelijk maar tegelijkertijd ‘gemakzuchtig’.

Laurens Kok 24-06-20, 14:47 Laatste update: 24-06-20, 17:19

Als we het verleden overdoen; als we weer mokkend uit elkaar gaan, ieder overtuigd van het eigen gelijk, wordt het ongetwijfeld een herhaling
Piet Hein Donner

Donner trekt flink van leer in het zomernummer van Christen Democratische Verkenningen, een publicatie van het Wetenschappelijk Instituut van de partij. Hij vindt dat er binnen het CDA een ‘ordentelijk debat’ moet worden gevoerd over samenwerking met populistische partijen.

Aanleiding is de recente collegevorming in Noord-Brabant, waar het CDA besloot tot samenwerking met Forum. Die stap leidde recent tot heftige reacties binnen het partij. Prominente Brabantse CDA’ers als Ernst Hirsch Ballin en Hanja Maij-Weggen riepen de Brabantse fractie tevergeefs op niet met Forum in zee te gaan.

Donner stelt dat de partij niet geholpen is met het uitwisselen van standpunten zonder op elkaars argumenten in te gaan. Hij vreest een herhaling van het scenario van 2010, toen deelname aan een kabinet met gedoogsteun van de PVV bijna tot een scheuring leidde. ,,Als we het verleden overdoen; als we weer mokkend uit elkaar gaan, ieder overtuigd van het eigen gelijk, wordt het ongetwijfeld een herhaling”, stelt Donner, die in 2010 als CDA’er voor samenwerking met de PVV stemde en ook minister in het kabinet-Rutte/Verhagen werd.

Gemakzuchtig

Afwijzing van samenwerking met de partij van Thierry Baudet dient volgens Donner vooral ‘het gevoel van eigenwaarde’ van CDA’ers en is in zijn ogen ‘gemakzuchtig’. ,,De vraag is hoe we effectief kunnen omgaan met het populisme van Baudet en anderen, dat inspeelt op angsten, zorgen en onvrede, en dat het niet zo nauw neemt met waarden van tolerantie, rechtsstaat en een open samenleving. Die vraag gaat voorlopig niet weg, want een groeiend deel van het electoraat herkent zich daar kennelijk in en wordt niet afgeschrikt door dubieuze uitspraken en methoden”, betoogt hij.

Donner heeft zelf wel een antwoord op de vraag die hij opwerpt: volgens hem is gebleken dat ‘regerings- of bestuurlijke deelname vaak een doeltreffend instrument is om de opkomst van populistische partijen te remmen’. Hij wijst erop dat de LPF zich nooit meer van regeringsdeelname heeft hersteld en stelt dat de PVV na de gedoogsteun drie verkiezingen op rij verloor.

_{Tekst gaat verder onder de foto}

Donner (r) stemde tien jaar geleden op het tumultueuze CDA-congres in Arnhem voor samenwerking met de PVV. Oud-premier Dries van Agt (m) was destijds fel tegenstander van de gedoogconstructie. © ANP

Partijkartel

Ook voor een partij als D66 gaat dezelfde ervaring op, stelt Donner. ,,Veel van onze voorouders waren bij de opkomst van D’66 (toen nog geschreven met apostrof, red.) niet minder geschokt door de populistische taal en voorstellen van die partij, die als ondermijning van het politieke bestel werden gezien. Het is echter maar goed dat D’66 nooit om die reden werd uitgesloten, want om deze partij de sympathie van de kiezer te doen verliezen bleek niets zo effectief als regeringsdeelname”, schrijft hij.

Volgens Donner komt door samenwerking met Forum niet zozeer de geloofwaardigheid van het CDA in het geding, maar die van Forum, ‘wanneer blijkt dat het zélf lid wordt van het ‘partijkartel’.’

‘Bah, vies; afblijven!’

Tegelijkertijd moet zijn opvatting niet worden gezien als een pleidooi om nu maar snel op alle niveaus bestuurlijk met Forum te gaan samenwerken. Volgens Donner heeft Forum, net als de PVV, een andere kijk op de democratie, rechtsstaat, verantwoord overheidsbeleid en omgang met minderheden. ,,Het voorgaande is vooral bedoeld als waarschuwing tegen de te gemakzuchtige reactie van ‘Bah, vies; afblijven!’”, schrijft Donner.

De timing van de publicatie is pikant, nu kandidaat-lijsttrekker Mona Keijzer het debat over samenwerking met Forum en de PVV nieuw leven heeft ingeblazen. Anders dan haar uitdager Hugo de Jonge, die zegt dat hij samenwerking ‘niet ziet gebeuren’, houdt Keijzer die mogelijkheid wél open. Daarmee neemt zij ook afstand van partijvoorzitter Rutger Ploum, die na de collegevorming in Brabant aan de leden liet weten dat hij landelijke samenwerking met Forum niet ziet zitten. ,,Meerdere uitspraken van de politiek leider van FvD zijn in mijn ogen niet verenigbaar met de principes die wij als CDA hoog houden”, aldus Ploum.

In de video hieronder legt politiek verslaggever Tobias den Hartog de verschillen tussen Mona Keijzer en Hugo de Jonge uit en vertelt dat Keijzer Forum voor Democratie niet bij voorbaat uitsluit: