Coronapiek in zicht, opkomst Braziliaanse P1-variant wel ‘zorgwekkend’

VIDEODe komende weken bereikt Nederland de piek van de derde golf, denken rekenmeesters van het RIVM. Daarna zijn pas versoepelingen mogelijk. De deskundigen kijken wel met argusogen naar de Braziliaanse P1-variant, die tot 49 procent besmettelijker lijkt te zijn. Nu wordt nog slechts 1,5 procent van de infecties in Nederland veroorzaakt door deze mutant.

Niels Klaassen 14 apr. 2021 Laatste update: 14-04-21, 13:15

Dat schrijft minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) in een brief aan de Tweede Kamer. De meest recente schatting van het R-getal (25 maart) ligt nipt onder de één op basis van het aantal infecties, en net erboven als gekeken wordt naar ziekenhuisopnames. Inmiddels heeft de Britse mutant vrijwel alles overgenomen in Nederland, met nu 91 procent van de besmettingen. De Braziliaanse P1-variant zorgt voor 1,5 procent van de infecties. ,,De opkomst is zorgwekkend, hoewel het aandeel nog laag is.”

De beste weg uit de crisis is vaccineren, herhaalt de Jonge. Tot dusver zijn in Nederland bijna vier miljoen inentingen gezet, wel dreigt er een domper rond het Janssen-vaccin. Vandaag komen medicijnwaakhonden met een oordeel na berichten over een mogelijke zeldzame maar ernstige bloedafwijking. Vorige week werd daarom al besloten het AstraZeneca-vaccin alleen nog te gebruiken bij 60-plussers.

Demissionair premier Mark Rutte en demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) geven een toelichting op de coronamaatregelen. © ANP

Plots honderdduizenden prikken erbij: hoe kan dat?
Het leek wel magie: na luid gemopper over de trage vaccinatiecampagne sprong de prikteller op het coronadashboard gisteravond ineens van ruim drie naar bijna vier miljoen gezette vaccinaties. Tovenarij? Nou nee, melden het RIVM en het kabinet. Het prikgetal is een schatting op basis van allerlei gegevens, en de afgelopen week was administratief chaotisch door de prikpauze en -stop voor 60-minners met AstraZeneca.

Veiligheidshalve heeft de Astra-teller dagenlang op nul gestaan, het ontbrak aan zicht op de voortgang. Maar na overleg met de Landelijke Huisartsenvereniging wordt nu aangenomen dat vrijwel alle aan huisartsen geleverde Astra-vaccins ook daadwerkelijk geprikt zijn, ondanks berichten over afmeldingen. ,,Huisartsen hebben weliswaar meer inspanningen moeten verrichten, maar over het algemeen hebben ze dat wel kunnen wegprikken”, schrijft minister De Jonge aan de Kamer. Veel huisartsen hebben ouderen zelf uitgenodigd, ook ‘doorprikken’ boven de 65 mag, meldt het RIVM.

In de rekenmethode zijn nu ook de doorlooptijden van levering naar prik verkort, de gemiddelde verspilling (slechts 1 in plaats van 5 procent) is ook gecorrigeerd.
En zo komt de teller op naar schatting 3,9 miljoen gezette prikken.

Het kabinet komt met een nieuw lijstje doelgroepen die voor mogen. Het gaat onder meer om ongeveer 13.000 personen die beschermd wonen in de GGZ, leden van de Mobiele Eenheid en medewerkers (en hun gezin) van ambassades en consulaten. ,,De specifieke kwaliteit van de ME is schaars en quarantaine leidt direct tot inzetproblemen”, meldt De Jonge. Ambassadepersoneel in landen waar geen goede vaccins zijn, mogen dus ook voor. Een groep van ongeveer tweehonderd atleten krijgt eveneens eerder een prik - van Pfizer: ,,Zo zorgen we dat ze optimaal in staat zijn om prestaties te leveren waarvoor ze al jaren in training zijn.”

Voor grote versoepelingen is het te vroeg, oordeel het kabinet na advies van het OMT. De regering wil eerst de piek van de derde golf voorbij zijn voordat de voet van de lockdownrem af kan. Volgens het OMT wordt de top van de golf ‘de komende een à twee weken’ bereikt, met naar schatting 850 tot 1000 bezette ic-bedden (nu 800). Als nu al de avondklok en terrasverbod overboord gaan, loopt het aantal bezette ic-bedden te snel op, waarschuwt het OMT: ,,De situatie is zeer kwetsbaar.”

‘Koers is niet duidelijk’

In de nu verstrekte Catshuis-stukken waarschuwen experts voor een onduidelijke koers rond het coronabeleid en de lockdown: ‘De koers is niet duidelijk, dat schept verwarring, biedt weinig houvast en ondergraaft het vertrouwen', staat in een van de memo's. Geadviseerd wordt om een duidelijker strategie te kiezen rond het afbouwen van maatregelen en ‘consistentie’ bij de uitvoering. Het kabinet slaagde daar de afgelopen week duidelijk niet in: eerst lekte uit dat per 21 april al terrassen en winkels open konden, vervolgens werd het openingsplan een week uitgesteld, ook nog onder protest van burgemeesters die vrezen voor handhavingsproblemen bij mooi weer en massale bijeenkomsten.

Massaal toegangstesten ‘riskant’, vindt OMT

Het Outbreak Management Team (OMT) is juist bezorgd over de vele proefevenementen die de overheid de komende weken gepland heeft. De deskundigen wijzen erop dat in totaal zo’n 200.000 deelnemers worden verwacht bij de evenementen, die door heel Nederland worden gehouden in de cultuur-, sport- en recreatiesector. Zowel de samenkomst van grotere groepen als de reisbewegingen naar alle evenementen toe leveren risico’s op. Als het puur zou gaan om onderzoek naar de mogelijkheden ‘zouden maximaal tien goed geselecteerde en voorbereide events voldoende moeten zijn’, vindt het OMT.

Vergroten ic-capaciteit ‘vrijwel zeker niet haalbaar’
De verdere uitbreiding van de capaciteit op de intensive care naar 1700 bedden is ‘vrijwel zeker niet haalbaar’, waarschuwt de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Ziekenhuizen meldden zelf eerder al dat 1700 plekken niet reëel zijn.
Het uitbreiden naar 1550 bedden verloopt al ‘zeer moeilijk’ en gaat gepaard met een ‘drastische afschaling’ van behandelingen die eigenlijk binnen zes weken moeten plaatsvinden, aldus hoofdinspecteur Korrie Louwes. Het komt voor dat operaties op de dag zelf moeten worden afgezegd. Premier Rutte erkende gisteren dat structureel extra bedden regelen ‘heel lastig’ is: ,,Het opschalen gaat ten koste van andere zorg. Je kunt mensen van andere afdelingen halen, maar dat heeft directe effecten. Het structureel opschalen is iets meerjarigs, daar wordt wel aan gewerkt.”