Commentator Van Lienden hield 9 miljoen over aan mondkapjeshandel: ‘Binnenkort geven we uitleg’

Volgens het platform voor onderzoeksjournalistiek heeft Van Lienden het bedrag zelf bevestigd. De negen miljoen euro in zijn persoonlijke holding Duyfken zou 97,5 procent van zijn verdiensten uit de mondkapjeshandel behelzen. ‘Wat inhoudt dat zijn totaal ontvangen winst ruim 9,2 miljoen euro bedraagt’, schrijft FTM.

Van Lienden heeft naar eigen zeggen ‘een uitgebreide bevestigende verklaring’ gegeven aan het onderzoeksplatform. ,,Voor de inhoud daarvan verwijs ik naar de site van FTM’’, zegt hij tegen onze site. In die reactie schrijft Van Lienden dat de 9 miljoen euro ‘inderdaad’ afkomstig is van het behaalde resultaat van Relief Goods Alliance BV.

‘Het is ingebracht vanuit de Sphinx Holding BV, en betreft circa 97,5 procent van de verdiende bedragen na aftrek van kosten. Het resterende bedrag wordt gebruikt voor (on)kosten en een maandelijks salaris. Er is sprake geweest van een afwijking van de statutaire winstverdeling.’ 

Bij Op1 vertelden journalisten van Follow the Money over het onderzoek:

Volgens Van Lienden komt Relief Goods Alliance bv binnenkort met een uitgebreide verklaring over de gang van zaken. ,,We willen eerst de minister de ruimte geven om Kamervragen te beantwoorden’’, klinkt het over de telefoon. Een datum kan hij nog niet noemen. ,,Het zal binnenkort zijn.’’ 

In zijn schriftelijke verklaring aan FTM staat dat Relief Goods Alliance BV zelf een website zal lanceren met daarop alle relevante informatie zodra de Tweede Kamer is geïnformeerd door het ministerie van VWS. ‘Wij zullen daar uitgebreid vertellen over de gang van zaken en transparantie bieden’, luidt het. 

Volgens het onderzoeksplatform richtte Van Lienden eind 2020 een speciale bedrijfsstructuur op waarmee hij volgens experts vermogen verborgen kon houden. De andere oprichters van de Hulptroepen Alliantie, Bernd Damme en Camille van Gestel, zetten eveneens dergelijke constructies op voor hun verdiensten van respectievelijk 5,7 en 5,4 miljoen euro, aldus FTM. 

De Volkskrant onthulde ruim twee weken geleden dat Van Lienden vorig jaar tijdens de eerste coronagolf als weldoener op het toneel verscheen met zijn Hulptroepen Alliantie, maar daar zelf aan had verdiend. Deze stichting regelde belangeloos mondkapjes, maar ondertussen liet Van Lienden de deal via een eigen bv lopen, zo concludeerde de krant na inzage van tientallen documenten. 

In totaal kreeg Van Lienden voor de opdracht 100,8 miljoen euro. Als de prijs was gehanteerd zoals vermeld stond in het non-profitvoorstel, had de overheid 88 miljoen euro betaald. Lange tijd was onduidelijk hoeveel geld er precies via eigen bv’s was gestroomd.

Van Lienden zegt deze constructie opgezet te hebben om ‘een duidelijk onderscheid te maken tussen Sywert van Lienden privé en het vergaarde kapitaal’. In de zomer van 2020 zou duidelijk geworden zijn dat het resultaat van Relief Goods Alliance bv ‘veel positiever zou uitvallen dan verwacht’.

En zo zou hij flink verdiend hebben aan de pandemie. Volgens Van Lienden was de deal voor 40 miljoen mondkapjes ‘transparant, gedocumenteerd en rechtmatig’. Over het persoonlijke profijt repte Van Lienden niet, wel benadrukte hij eerder dat alles in de haak is: ‘In samenspraak is gekozen voor een alternatief. Het was voor de stichting Hulptroepen niet mogelijk een risico te nemen op zo’n grote opdracht, het LCH (Landelijk Consortium Hulpmiddelen, red.) wilde en kon het risico niet voor haar rekening nemen.’

De maskers zouden overigens zijn afgekeurd door het RIVM omdat ze grafeen (nanomateriaal van koolstof) bevatten en volgens een inspecteur een ‘onacceptabel gezondheidsrisico’ vormen. De veertig miljoen mondkapjes (ingekocht voor ruim honderd miljoen euro) liggen daardoor nog ongebruikt in de opslag. Nederland kocht gigantische hoeveelheden in, lang niet alle beschermingsmiddelen waren nodig. De partner van Van Lienden, Camille van Gestel, gaf eerder toe dat er ‘wel iets is overgebleven’.

Afgelopen weekeinde meldde de Volkskrant verder dat Van Lienden via CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt heeft geprobeerd een tweede megaorder binnen te slepen. In een intern document, waarover de krant beschikt, biedt de mediapersoonlijkheid aan om nog eens 80 miljoen mondkapjes te leveren aan de overheid. gaf de aanbieding van zijn partijgenoot door aan premier Mark Rutte. Van Lienden meldde niet dat hij toen al commerciële belangen had via een eigen bedrijf.

Van Lienden was niet direct bereikbaar voor commentaar. Of de maatschappelijke bestemming waarover hij rept ook zal lukken is volgens de verklaring die Van Lienden gaf bij FTM ‘deels afhankelijk van de gevolgen van de huidige verwoestende mediastorm’ voor zijn professionele loopbaan.

Het ministerie van Volksgezondheid, dat de mondkapjes inkocht bij het bedrijf van Van Lienden, blijft erbij dat hij behandeld is als iedere andere leverancier. Beschermingsmiddelen werden ingekocht bij partijen die aan drie criteria voldeden: de kwaliteit moest goed zijn, er moest leveringszekerheid zijn en de prijs moest binnen een ‘marktconforme bandbreedte’ blijven.

In hoeverre de mondkapjes van Van Lienden duurder of goedkoper waren dan nodig, wil het ministerie nu nog niet toelichten. JA21, PvdA, D66 en ChristenUnie hebben hierover Kamervragen gesteld. Verantwoordelijk demissionair minister Tamara van Ark wil die eerst beantwoorden. Onderdeel van de vragen is ook welke rol partijgenoten van Van Lienden, die meeschreef aan het verkiezingsprogramma van het CDA, gespeeld hebben bij de deal. Waarschijnlijk deze week komt Van Ark met gedetailleerde antwoorden over de kwestie.