Topturnsters melden nog steeds grensoverschrijdend gedrag: ‘Grote klap’

In het  onderzoek wordt gesteld dat het tegenwoordig minder gaat om fysiek of mentaal geweld maar dat bijvoorbeeld het doortrainen met blessures met name in de top van het vrouwenturnen nog voorkomt.

Trainers zijn meestal de boosdoeners als het gaat om grensoverschrijdend gedrag. Met name oud-sporters voelen zich het slachtoffer van een angstcultuur. Misstanden komen veel meer voor bij meisjes en vrouwen dan bij jongens en mannen, zo stelt de commissie Olfers vast. 

Minister Tamara van Ark (Sport) noemde  het onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag ‘een grote klap voor de turnsport’. Ze vindt de aanbevelingen van het woensdag gepresenteerde rapport ‘helder’ en gaat ermee aan de slag, laat de bewindsvrouw in een reactie weten. ,,De ernst van de resultaten van het onderzoek raakt ons allemaal en mij ook”, aldus Van Ark. Ze heeft vorige week nog met turnsters gesproken over de misstanden. Ze wil de aanbevelingen samen met de sport oppakken ‘want alleen samen kunnen we verantwoordelijkheid nemen voor een positieve sportcultuur’.

De meeste klachten komen voor bij het vrouwenturnen, de grootste tak van de KNGU, maar ook in acrogym en ritmische gymnastiek is sprake van grensoverschrijdend gedrag. Hoe hoger het niveau, des te groter de kans op misstanden. De commissie baseert haar bevindingen op gesprekken met (oud-)sporters, ouders, trainers en bestuurders.

Een beperkt aantal oud-sporters heeft ook seksueel geweld aan de orde gesteld. In één geval ging het om een gastouder, andere keren om een medisch professional en een enkele keer werd een trainer genoemd. Actieve sporters rapporteren vooral het doortrainen met blessures en het niet mogen geven van een eigen mening. 

Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van gymnastiekbond KNGU. Aanleiding was de Netflix-documentaire Athlete A, over het (seksuele) misbruikschandaal rond de Amerikaanse sportarts Larry Nassar, en berichten over misstanden wereldwijd in het turnen. Daar kwam in de zomer van vorig jaar nog eens een schuldbekentenis overheen van turncoach Gerrit Beltman. Dat leidde tot een stroom van beschuldigingen van oud-turnsters, waarbij ook de namen van andere Nederlandse coaches vielen.

Bekijk hieronder de persconferentie over het onderzoeksrapport:

In het rapport worden geen namen en rugnummers genoemd. De commissie komt tot een groot aantal aanbevelingen. Op de eerste plaats zijn excuses op zijn plaats voor de slachtoffers, die erkenning verdienen voor het leed dat hen is aangedaan. Slachtoffers die jarenlang dertig of meer trainingsuren per week draaiden zouden een financiële tegemoetkoming moeten krijgen.

De nazorg kan beter dan nu het geval is. Voor de huidige lichting (top)sporters is het van belang dat zij niet alleen met de trainer in de turnhal zijn, het ‘meerogenprincipe’. Ook valt nog winst te halen in de (bij)scholing van trainers. KNGU moet meer de regie nemen. De commissie pleit ook in het vrouwenturnen voor een gecentraliseerd systeem, net als bij de mannen, met coaches die in dienst zijn van de bond en trainen in erkende bondscentra. Verhogen van de minimum-leeftijd voor het seniorenturnen, van 16 naar 18 jaar, kan ook een bijdrage leveren. De KNGU is daarvoor al een internationale lobby gestart.

Op de vraag in hoeverre het grensoverschrijdende gedrag te verklaren is in een bepaalde sportcultuur, antwoorden de onderzoekers: ,,De gymsport is kwetsbaar voor grensoverschrijdend gedrag. Het is een vroegontwikkelsport. Kinderen starten op jonge leeftijd met het maken van veel trainingsuren, waarbij sprake is van een hoge trainingsintensiteit. Het is ook een biomechanische sport, waarbij gewicht en lengte een rol spelen. Dit in combinatie met het feit dat ook sprake is van een esthetische sport, maakt dat er veel nadruk ligt op zowel het gewicht als op de lichaamsvormen en het uiterlijk.” De sterke afhankelijkheidsrelatie van de trainer is een factor.