Pil maakte vrouwen baas in eigen buik
BabyboomersDe anticonceptiepil heeft veel betekend voor de babyboomgeneratie en de emancipatie van de vrouw. Seksuoloog Willeke Bezemer: ,,Vrouwen kregen meer tijd om zich te scholen.''
De 17-jarige student medicijnen Willeke Bezemer zit begin jaren zestig in de collegebanken als haar hoogleraar fysiologie vlak na de introductie van de pil in Nederland in 1962 een heel klein pilletje tussen duim en wijsvinger neemt. Hij spreekt de memorabele woorden: ,,Hieraan, dames en heren, gaat de mensheid te gronde.'' Haar professor verafschuwt de anticonceptiepil. ,,Ik was zeventien en helemaal nog niet toe aan seksueel contact. Maar ik vond het wel heel raar dat die hoogleraar dat zo zei. Het is me altijd bij gebleven. De pil werd geassocieerd met bandeloosheid.''
Willeke Bezemer verandert van studie en wordt seksuoloog. Ze leert dat wetenschappers in 1919 ontdekken dat zwangerschaphormonen konijnen tijdelijk onvruchtbaar maken. In 1950 geeft de Amerikaanse feministe Margaret Sanger al haar bezit aan de bioloog Gregory Pincus, omdat de ontwikkeling van een anticonceptiemiddel voor vrouwen niet snel genoeg gaat. Zes jaar later ontdekt Pincus dat een combinatie van hormonen (oestrogenen en progesteron) de ovulatie remt. Dat leidt tot de ontwikkeling van de eerste anti-babypil.
Volgens Bezemer heeft de pil 'echt waanzinnig veel betekend voor de babyboomgeneratie en de emancipatie van de vrouw'. ,,Ouders van babyboomers zaten nog helemaal vast in het traditionele rolpatroon. Met een condoom of bij voor-het-zingen-de-kerk-uit, ben je afhankelijk van je partner. De pil bracht betrouwbare anticonceptie voor de vrouw zélf.'' Het gevoel 'baas in eigen buik' te zijn is volgens Bezemer 'heel belangrijk'. ,,Vrouwen beginnen minder snel aan het moederschap en kunnen zich daardoor beter scholen.''
Bevrijding
De nu 79-jarige oud-minister van Volksgezondheid Hedy d'Ancona zag eind jaren vijftig veel vrouwen stoppen met studeren als ze zwanger werden. ,,De algemene opvatting was dat je thuis bij de kinderen moest blijven'', aldus de ex-hoofdredacteur van vrouwenblad Opzij. ,,De pil was een ontzettende bevrijding.''
Meer te weten komen over de Babyboomers of alle generaties daarna? Blader door onderstaande tijdlijn of kijk in het dossier Dit Zijn Wij. Deze verhalen en meer zijn gebundeld in het gelijknamige boek. Bestel nu!
Het artikel gaat verder onder de tijdlijn
Experimenteergedrag
Het condoom en het pessarium, een ringvormig voorwerp dat in de schede wordt gebracht als voorbehoedsmiddel, bestonden al. Maar handzaam was dat pessarium niet. D'Ancona: ,,Naast het pessarium had je een tube zaaddodende pasta nodig en een hele grote rubberen zak. Daar moest je lauw water en azijn in doen als je het pessarium er weer uithaalde. Dat past echt niet in je tasje als je een avondje gaat stappen.''
De Vlaamse seksuoloog Goedele Liekens - die in 1986 bekend werd als Miss België en later doorbrak met taboedoorbrekende televisieprogramma's over seks - benadrukt dat de pil vooral voor vrouwen seks een stuk aantrekkelijker heeft gemaakt. ,,Doordat vrouwen niet continu hoefden te denken: oeioeioei straks ben ik weer zwanger, opende 'de pil' de deur naar vrouwelijk seksueel genot. Dus wat dat betreft: Dankuwel, pil.'' Liekens vervolgt fel: ,,Je houdt het niet voor mogelijk hoe anders het leven zou zijn zonder pil.''
Dankzij de pil staat in de loop van de jaren zestig niets een grotere seksuele vrijheid in de weg. De flower powertijd breekt aan. ,,De pil heeft zeker bijgedragen aan meer experimenteergedrag. Met je eigen partner, maar ook met anderen, zonder het risico op een zwangerschap'', verklaart Liekens. ,,Een vrouw kon gaan genieten.'' De nieuwe vorm van anticonceptie nam een enorme vlucht. Ook al verbiedt de paus de pil in 1968, toch slikken in 1977 meer dan een miljoen Nederlandse vrouwen het pilletje.
Veel mannen zijn volgens Liekens ook blij dat de negativiteit rond seks voor een deel verdween. ,,Het was bijna alsof je je aan seks kon branden, vanwege het risico op zwangerschap. Mensen waren compleet geïndoctrineerd met de reflex van angst, dankzij de pil is dat deels weggegaan.''
D'Ancona nuanceert: ,,Tuurlijk was er een heleboel angst rond het geneuk van mensen. Dat is zeker zo. Maar de seksuele revolutie wordt wel erg uitvergroot.''
Fabels
Maar met het risico om zwanger te worden, verdwijnt voor de vrouw ook een reden om géén seks te hebben, verklaart Bezemer. ,,Mannen zeiden: geen flauwekul, je kunt toch niet zwanger worden. Dat was een schermutseling van de nieuwe vrijheid die is ontstaan.''
Volgens Liekens wordt seks iets heel anders, doordat dankzij de pil 'het lijntje tussen zwangerschap en seks is losgekoppeld'. ,,Vrouwen gingen volgens sommige mannen zó tekeer en werden zó losbandig dat er heel veel mensen zijn die denken dat de pil door de duivel is gebrouwen en bedacht.''
Dat over de pil in veel landen nog steeds 'vele fabels opzettelijk de wereld in worden gestuurd', weet Liekens zeker. Sinds 1999 is zij goodwillambassadeur voor het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties (UNFPA). In Irak - waar ze pas was - wordt volgens haar bijvoorbeeld gezegd dat 'de westerse wereld' er zo voor zorgt dat vrouwen daar onvruchtbaar raken. Wil je de wereldproblematiek oplossen, dan is anticonceptie volgens de Vlaamse 'dé manier'. ,,Meisjes moeten alle gevolgen dragen van zwangerschap, stoppen met school, worden soms door hun bloedeigen familie uitgespuwd, hebben geen huisje, worden nog afhankelijker, moeten trouwen met een man die hen nog wil, omdat ze al een kind hebben...'' Beknopter: ,,Je hebt niets en je kunt niets.''
Liekens herinnert zich één van haar eerste bezoeken als ambassadeur in de kraamkamer van een ziekenhuisje in Uganda. Moeders krijgen daar 'aan de kettingband kinderen, soms elk jaar één'. ,, Niet zwanger worden als je borstvoeding geeft, ammehoela, natuurlijk kan dat, hè. Onder het kraambed zitten twee à drie heel jonge kindjes. Tussen de weeën door hijst de moeder een van die kindjes aan een armpje omhoog om het aan de borst te leggen. Ik heb daar een kindje dood geboren zien worden. Het verdriet van een moeder is universeel. Of het nou je eerste of je vijfde is.''
Kraambed
Zo kort op elkaar kinderen baren, dat kunnen de lichamen van de vrouwen volgens Liekens helemaal niet aan. ,,Je ziet ook de angst in de ogen van de moeders: wat als mij iets overkomt?'' Vrouwen worden volgens de seksuoloog nog steeds in een veel te korte tijd weer zwanger. De 54-jarige Liekens: ,,In de tijd van mijn grootouders waren er hier in de westerse wereld ook nog ontzettend veel vrouwen die in het kraambed stierven.''
Wat Liekens bevreemdt is dat een product dat de vrouw zodanig geëmancipeerd en bevrijd heeft, nu door veel vrouwen wordt bekritiseerd. ,,Heel veel vrouwen willen van de pil af, omdat ze klagen over de veelheid chemische stoffen. Maar de hoeveelheid hormonen die in de pil zitten, is lang niet meer zo hoog als vroeger.''
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Buikvet ontstaat door te veel en te slechte voeding: zo kom je ervanaf
Aan het begin van het jaar gaan we massaal op de gezonde toer. Ook dat buikje moet weg, zodat ons lichaam weer ‘strandklaar’ is. Maar dat blijft een lastige. Wat kun je doen? -
PREMIUMCOLUMN
Amper winst uit de Vuelta? Nou en, het was prachtig!
De doorkomst van de Vuelta heeft Breda vorig jaar 1,1 miljoen euro opgeleverd, bleek deze week. Daar kun je gemakkelijk cynisch over doen. -
PREMIUMCOLUMN
Hoe de hype van 2022 ons fouten en wijsheid brengt
2022 kreeg op de valreep nog een flinke hype: ChatGPT. Een online programma dat razendsnel teksten schrijft, over elk onderwerp dat jij aandraagt. -
Verloren Generatie
Oud-minister Winsemius: politici durven tegenwoordig geen risico te nemen
Als minister stond hij aan de wieg van het milieubewustzijn in de jaren 80. Pieter Winsemius over het decennium waarin milieu een collectieve zorg werd. ,,Ineens gingen de ogen open.'' -
PREMIUM
Plast je kat in huis? Zo los je dat op: ‘Veel mensen vinden het niet mooi, maar het lost veel op’
Kattenpis op je vers gewassen lakens: geen pretje. Het plakt, het stinkt en je krijgt de geur er moeilijk uit. Maar hoe komt het dat katten soms op bed plassen? En hoe los je dat het beste op? Anneleen Bru, die onder meer de boekenreeks I Love Happy Cats schreef, helpt je op weg.
-
PREMIUM
Meer uren per dag werken in minder dagen, kan het?
Meer tijd voor ons sociale leven, minder files en minder drukte bij de kinderopvang. Om de problemen op de arbeidsmarkt aan te pakken, komt internist en hoogleraar Marcel Levi met een opmerkelijk voorstel: ga hetzelfde aantal uren werken in minder dagen. -
-
-
Dit zijn wij
Geboren voor de bevrijding? Dan hoor je thuis in de Stille Generatie
Wij hebben heel veel meegemaakt: de zwartste crisisjaren, opkomend fascisme, jodenvervolging, een wereldoorlog, de atoombommen op Japan, een Koude Oorlog, dekolonisatie, watersnood, een land in wederopbouw en aan het einde van het hele verhaal die welvaartsstaat waarvoor juist onze generatie zoveel bloed, zweet en tranen heeft gegeven. Maar daarover hoor je ons niet pochen. Wij zijn de Stille Generatie. -
Dit zijn wij
Wat is je ware leeftijd? Doe de test!
Je moeder die gekleed gaat in een minirok, of je opa die door de huiskamer danst op de hits van dj Martin Garrix. Je bent zo oud als dat je jezelf voelt, wordt er wel eens gezegd. Hoor jij wel thuis in jouw generatie? Ofwel, wat is je ware leeftijd? Doe de test!