Een zonneweide op een locatie waar voorheen landbouwgewassen groeiden. © nvt

Stop het klakkeloos onttrekken van grond aan landbouw

GASTOPINIEDe landbouwsector moet circulair en duurzamer worden, maar tegelijkertijd verliest de sector aan ruimte omdat investeerders landbouwgrond opkopen om zonneweides te plaatsen. Dat bijt elkaar, dus stop daarmee.

Redactie 31-10-18, 09:30 Bron: BN DeStem

door Sjaak van Schie

Liefst 8 hectare landbouwgrond per dag wordt in Nederland onttrokken aan de landbouw. Grond die vervolgens wordt ingezet voor woningbouw, industriegebied, recreatie en sinds enige tijd ook voor zogenoemde zonneweides.

De overheidsubsidies zijn zo geregeld dat het juist zeer profijtelijk is grote terreinen landbouwgrond in te zetten voor bijvoorbeeld zonneweides vol zonnepanelen
Sjaak van Schie

Bovenstaande woorden sprak Rijksbouwmeester Floris Alkemade vorige week dinsdag uit tijdens zijn speech bij de Dutch Design Week in Eindhoven. Hij sprak daar in het kader van de prijsvraag Brood en Spelen. Deze actie is in het leven geroepen om de verpaupering van het platteland een halt toe te roepen en nieuwe economische dragers een kans te bieden.

Opvallend hierbij is dat ook de ecologische dragers een prominente plaats innemen. Je zou zeggen: eindelijk! Floris Alkemade stelde dat in navolging van de visie van het rijk en de provincie bij het bepalen waar zonnepanelen kunnen komen, de ladder van duurzaamheid gehanteerd moet worden. Deze ladder houdt in dat eerst alle andere mogelijkheden zoals daken van particulieren en distributiecentra benut moeten worden voor energieopwekking. Pas als al die opties niet mogelijk zijn, kom je uiteindelijk bij het gebruik van landbouwgrond uit.

Om de landbouwsector circulair en duurzaam te maken is juist meer grond nodig en dus niet minder
Sjaak van Schie

Wat is echter het geval, de overheidsubsidies zijn zo geregeld dat het juist zeer profijtelijk is grote terreinen landbouwgrond in te zetten voor bijvoorbeeld zonneweides vol zonnepanelen. De ladder van duurzaamheid wordt daardoor vaak helemaal niet bekeken. De investeringen voor van die grote velden vol panelen zijn ook zo groot, dat een soort van cowboywereld van snelle (buitenlandse) jongens de markt bepaalt. Winsten vloeien daarmee ook nog eens naar het buitenland.

Ik zie tenminste twee goede redenen om te voorkomen dat grote delen van onze Nederlandse landbouwgrond verdwijnen onder zonnepanelen. Ten eerste dat er nu een nota van de minister van Landbouw ligt om de landbouwsector circulair en duurzaam te maken. Om dit plan mogelijk te maken is juist meer grond nodig en dus niet minder!

Ten tweede, wanneer de trend zich doorzet om verspreid over heel Nederland zonneweides te realiseren op landbouwgrond, zal dit een dermate prijsopdrijvend effect hebben op die landbouwgrond dat de minister haar nota beter direct in de kachel kan verbranden.

Is er een oplossing? Ja, die is er. In Brabant hebben we bijvoorbeeld de regionale bundeling van de achttien West-Brabantse gemeenten. Op dat niveau moet overleg plaatsvinden hoe om te gaan met landbouwgrond. Niet alleen hier, maar overal in Nederland moeten gemeenten de krachten bundelen.

Bekijk als regio hoe deze transitie het best vormgegeven kan worden. Betrek alle facetten van duurzaamheid hierbij. Start gezamenlijk een lobby in Den Haag zodat bij de volgende verdeling van de Subsidie voor Duurzame Energie (SDE) een grotere differentiatie wordt aangebracht bij de toewijzing. Stimuleer de voorkeur voor panelen op eigen of andermans dak met hogere subsidiebijdrages en pleit ervoor dat er geen of lage subsidies worden uitgekeerd bij de aanvraag voor zonneweides. Dat zal de run op landbouwgrond voor dit soort projecten zeker doen afnemen.

* Sjaak van Schie uit Oud-Drimmelen is mede-oprichter van de Agrarische Natuurvereniging (ANV) Drimmelen en voorzitter van het collectief van ANV’s in West-Brabant.