door Jan Baan en Lars Koreman

Het landschap van Brabant staat onder grote druk. Uitdijende bedrijventerreinen, zware infrastructurele projecten, schaalvergroting in de landbouw; vrijwel dagelijks worden we geconfronteerd met aantastingen, waarover natuurliefhebbers zich grote zorgen maken. Onlangs is door de Provincie Noord-Brabant de Voorontwerpvisie op de Brabantse leefomgeving uitgebracht. Deze visie gaat over de kwaliteit van het landschap in Noord-Brabant en gaat dus iedere Brabander aan. De visie is bedoeld als debatstuk. Er worden accenten aangegeven en hoofdthema’s geformuleerd, maar nog geen duidelijke keuzes gemaakt.

Graag willen wij als natuurorganisaties het publieke debat openen. Noord-Brabant is nog steeds een aantrekkelijke provincie om te wonen, te werken en te recreëren. Binnen 10 minuten ben je vanuit elke woonplek buiten in het landelijk- of natuurgebied. Er is nog steeds een historisch gelaagd landschap met een leesbare geschiedenis. Maar zoals gezegd, deze kwaliteiten staan op veel plekken op de tocht.

We hebben de provincie nodig voor een sterk voortgezet beleid op realisering van het Brabants Natuurnetwerk (NNB) en investering in landschapselementen samen met gemeenten. Het Groen Ontwikkelfonds Brabant (GOB) en het Stimuleringskader Groene en Blauwe Dienst (STIKA) zijn hierbij onmisbaar. De aantrekkelijke mix die Brabant is van stedelijk en landelijk gebied – met een grote klimaats- en energieopgave – vraagt ook om topdesign.

De beekdalen kunnen een grote rol spelen in de klimaatsopgaven, door deze in te richten voor waterberging in combinatie met extensievere landbouw. Dat kan een belangrijke bouwsteen zijn voor natuur- en landschapskwaliteit. De energietransitie vraagt om een nauwkeurige afweging bij de locatiebepaling van windmolens. We hebben die op de korte- en middellange termijn nodig. Maar er moet duidelijk gekozen worden waar níet: het Brabants Natuurnetwerk en cultuurhistorisch belangrijke landschappen.

Wat ons betreft wordt dit een proeftuin voor natuur- en landschapskwaliteit, voor een nieuwe interactie tussen stad en lan. En voor een nieuwe rol van de landbouw als hoeder van het landschap en producent van veilig voedsel met een regiokeurmerk (Brabants Bodem) en voor nieuwe klimaats- en energiearrangementen. Noord-Brabant heeft nog steeds een fraai gelaagd landschap. Maar te midden van de hoge dynamiek aan veranderingsprocessen vraagt dit wel om bescherming en behoud van erfgoed, als belangrijke identiteitsdrager.

Op veel plekken nemen Brabantse burgers zelf al initiatieven om hun directe leefomgeving te verbeteren. Maar daarnaast blijft de overheid een belangrijke hoeder van deze collectieve waarden. Daarom moet het landschap volgens ons een urgente hoofdopgave worden in de Omgevingsvisies van de provincie én van de Brabantse gemeenten.

Wij hopen dat het symposium Koester het landschap van Brabant dat Natuurmonumenten en Brabants Landschap woensdag 7 februari 2018 samen met de provincie Noord-Brabant houden in ’s Hertogenbosch, hieraan een belangrijke bijdrage kan leveren.

* Jan Baan is directeur Brabants Landschap en Lars Koreman is ambassadeur Noord-Brabant Natuurmonumenten.