Geef elke gemeente zijn eigen verkiezingsdag

door Marga van Zundert

Amsterdammers zijn de overdaad aan rolkoffertoeristen beu, Maastricht twist over de sneltram en Middelburg over een autovrije binnenstad. Elke gemeente heeft zijn eigen problemen. De komst van een asielzoekerscentrum, een mega-stal, betaalbare woningen of het verplicht afvalprikken voor een uitkering.

Je stad, het dorp, de wijk, ze laten niemand onverschillig. Logisch, want je woont en leeft er. De lokale krant mag het dan moeilijk hebben, de buurt-whats-apps floreren. Wie nu van deur tot deur gaat om namens een politieke partij over stad, dorp of wijk te praten, komt zelden voor niets. Bijna iedereen maakt tijd voor een praatje en heeft een wens.

Toch is de opkomst voor de gemeenteraadsverkiezingen al jaren laag. Gemiddeld neemt minder dan de helft van de Nederlanders de moeite te gaan stemmen op lokale politici. De opkomst is 10 tot 20 procent lager dan bij de landelijke verkiezingen. En een meerderheid van de kiezers die wél naar de stembus gaat, laat zich leiden door landelijke thema’s. De verre Haagse politiek trekt dus meer stemmers, terwijl de gemeente meer invloed heeft op ons dagelijks leven. Een trend die iedereen ziet en afkeurt, maar er gebeurt weinig om het tij te keren.

Ooit is bedacht dat er in elke gemeente om de vier jaar verkiezingen zijn, tegelijkertijd. Dat is efficiënt. Maar zo’n gezamenlijke verkiezingsdag zorgt onvermijdelijk voor een dikke landelijke saus, die de aandacht voor onderwerpen op lokaal niveau verstikt. Laatst gingen de landelijke fractievoorzitters in Amsterdam in debat om de Amsterdamse gemeenteraadsverkiezingen ‘aan te jagen’. Het werd vooral een debat over de Nederlandse identiteit, een probleem dat in Amsterdam nauwelijks speelt, dat in Amsterdam niet kan worden opgelost en het werd gebracht door politici waar je in Amsterdam niet op kunt stemmen. Hoe logisch is dat?

Een eigen verkiezingsdag biedt elke gemeente zijn eigen verkiezingstijd, eigen woordvoerders en eigen thema’s. Het zet onderwerpen als een 30-kilometerzone, het armoedebeleid of het nieuwe winkelcentrum bovenaan de debatlijst. Onderwerpen waar het in die gemeente echt over gaat, en waarin burgers oprecht geïnteresseerd zijn. Je kan erover discussiëren met mensen die je kunt bellen en waarop je kunt stemmen.

Een eigen verkiezingstijd stimuleert ook lokale politici en gemeenten om hun burgers beter te betrekken. De opkomst wordt volledig hun verantwoordelijkheid. Ze kunnen niet meeliften op landelijk succes of nationale media-aandacht van Haagse politici. Die aandacht moeten ze zelf creëren met eigen plannen en resultaten.

Laat enthousiaste gemeentes het eens proberen: een eigen verkiezingsdag. Want als we zo doorgaan, kunnen we op termijn de gemeentelijke verkiezingen wel afschaffen. Willen we een levende lokale politiek, geef de gemeenteraadsverkiezingen dan terug aan de inwoners.

* Marga van Zundert is journalist en redacteur van Het Wereldpodium.