Escape room ultieme vorm van vrijetijdsbesteding

Escape rooms schieten de laatste jaren als paddenstoelen uit de grond. In 2013 opende de eerste zijn deuren in Nederland en tegenwoordig zijn er volgens escaperoomsnederland.nl al meer dan 600 kamers te vinden. Brabant kan met 72 locaties, die veelal meerdere losse escape rooms hebben, met recht dé escape provincie van Nederland genoemd worden. Maar waar komt die groei en bijbehorende populariteit eigenlijk vandaan?

Het eerste motief voor vrije-tijdsgedrag is sociaal en gericht op contact met anderen. Escape rooms zijn de ideale activiteit om met mensen samen – vrienden, familie, collega’s, teamgenoten – te ondernemen. Het tweede motief heet stimulusvermijding en is gericht op ontspanning en plezier. Zaken die ook in escape rooms volop aan bod komen bijvoorbeeld via thematisering, verrassingsaspecten, storytelling en spelelementen.

De derde reden waarom mensen vrijetijdsgedrag vertonen kent een prestatiemotivatie. Het feit dat je binnen bepaalde tijd moet ontsnappen uit de escape rooms, past goed bij deze motivatie. Of denk aan het neerzetten van de prestatie van de snelste tijd. Het vierde en laatste motief is intellectueel van aard en gericht op persoonlijke ontwikkeling. Escape room-spelers ontdekken graag nieuwe spellen en leggen de lat bij elke volgende kamer hoger. Men speelt om behendiger te worden in het spel.

Escape rooms nemen met de beantwoording aan zoveel motieven voor vrijetijdsgedrag een unieke positie in als activiteit. Het klinkt bijna als de optimale vrijetijdsbesteding. Iets wat ook wel te verklaren is als we de psycholoog Csikszentmihalyi (1990) volgen. Als hij doelt op de optimale vrijetijdsbeleving, dan gebruikt hij de term flow. Een flow-ervaring kent een juiste balans tussen vaardigheden van en uitdagingen voor deelnemers. Het mag niet te gemakkelijk zijn, want dan is het saai. Maar het moet ook niet onmogelijk zijn, want dat levert stress op en frustratie. 

Tekst gaat verder onder de foto

Men gaat volledig op in de activiteit en vergeet – ook al is het tijdsaspect zo belangrijk – de tijd volledig. Er is sprake van een sterke focus en betrokkenheid bij de activiteit. Escape rooms spelen daarnaast in op prikkeling van meerdere zintuigen. En spelers hebben, zeker bij succesjes, het gevoel de hele wereld aan te kunnen. Ook wanneer het te lastig wordt, kunnen escape rooms gedurende het spel hints geven. Als hints tot succes leiden, zorgt een stofje in de hersenen voor het gewenste geluksgevoel. De beste escape rooms kunnen de spanningsboog tussen vaardigheden en uitdagingen bespelen en zijn meesters in het creëren van de situatie van flow.

* Simon de Wijs werkt bij de NHTV in Breda als expert op het gebied van leisure, creativiteit en stedelijkheid. Hij is zelf een fanatiek speler van escape rooms.