De mooie kant van sociale media

door Marga van Zundert

Stop er mee, roepen Arjen Lubach en anderen. Wegwezen van Facebook, verwijder je Twitteraccount. Want het zijn verdorven werelden. Werelden met trollen, nepnieuws, kinderlokkers, racisme, wraakacties, censuur en haatzaaierij. Ze schenden je privacy en proberen bij verkiezingen je stem te beïnvloeden. Ophouden dus met het najagen van duimpjes-omhoog. Allemaal nep, ongezond en schadelijk voor de samenleving.

Dat bleek gelukkig allemaal niet waar. Maar elke nieuwe technologie heeft voor- en nadelen. Auto’s zorgen dat je overal komt, maar ze zorgen ook voor verkeersslachtoffers en luchtvervuiling. Insecticiden beschermen je oogst, maar ze zijn niet alleen schadelijk voor vraatinsecten. Kernenergie levert CO2-vrije stroom, maar ook grondstoffen voor kernwapens.

Sociale media zijn zo’n nieuwe technologie. En de nadelen zijn de afgelopen tijd continu in het nieuws. Maar ze zijn niet voor niets een instant succes geworden. We omarmden de vondst massaal, in alle vormen: Facebook, Twitter, Instagram, Snapchat, YouTube, Whatsapp, ... We delen gretig ons leven, volgen het nieuws op de voet, maakten nieuwe vrienden, speuren mee naar het weggelopen hondje, geven onze ongezouten mening en vormen groepjes gelijkgestemden.

Maar sociale media zijn meer dan die schattige katten- en babyfoto’s. Ze geven iedereen ter wereld een stem. Sociale media onthullen een gifgasaanval in een gruwelijke oorlog. Ze waarschuwen voor tsunami’s, zorgen dat een kleine boer in Afrika weet welk insect zijn oogst opeet en wat eraan te doen is. Ze brengen noodhulp naar de juiste plek. En ze zorgen dat mensen en organisaties hun mooie ideeën kunnen waarmaken via crowdfunding.

Bij mij thuis vormen zich de regels al doende. Want kom bij mijn tienerdochters niet aan met het idee hun Instagram of Snapchat te verwijderen. Dat hun moeder nog opgroeide in een wereld zonder is volkomen onvoorstelbaar. Hoe praatte je dan met vrienden? Hoe maakte je een afspraak? Hoe regelde je een feestje? Hoe kende je het lesrooster? Hoe overlééfde je in hemelsnaam?

Natuurlijk zijn ze vreselijk irritant, die continu pingende tienertelefoons. Ze moeten dus uit bij het eten en ingeleverd voor het slapen. Ik vrees e-engerds, maar zij weten zelf als geen ander dat er neppers zijn. Ze hadden zelf de grootste lol door een jongensprofiel te maken op Movieplanet en verkering te vragen met een meisje. En ze weten: géén bikinifoto’s, géén adressen. En “jaa-haa” ze controleren altijd of een profiel echt is.

Natuurlijk moet je op je hoede blijven. Roddels gaan sneller, beledigingen ook. Ze ruziën via de app, er wordt gepest en buitengesloten. En soms maakt iemand toch die foute afspraak. Het is net de echte wereld. Maar oplossingen zijn er ook: conflicten worden uitgepraat, hulptroepen opgetrommeld en engerds geblokkeerd.

In de grote wereld zijn ook meer regels en fatsoensnormen nodig, voor de platforms zelf en voor de gebruikers. Ze maken zal tijd kosten en veel discussie. Want waar en hoe leg je regels vast bij een internationaal platform? Er moet niet alleen ruimte zijn voor politieke correctheid, maar ook voor andersdenkenden.

Misschien maakt de Facebook-boycot ruimte voor een beter alternatief, of Facebook leert ervan. Ik hou mijn account voorlopig voor al het snelle nieuws, de updates van vrienden en berichten van de clubs die ik waardeer en volg. De privacy-instellingen staan zo scherp mogelijk en ik hou me aanbevolen voor beter. Maar alle platforms mijden en de sociale media verketteren, is niet de oplossing.

* Marga van Zundert is redacteur van het Wereldpodium en World’s Best News.