Brabant is voor Defensie het afvalputje voor helikopterherrie

door Michel van Boxtel

Een aantal jaar geleden heeft de overheid omwille van bezuinigingen bij Defensie de structuur van de militaire terreinen herzien. Dit heeft ertoe geleid, dat een aantal militaire luchthavens zijn gesloten zoals Soesterberg, Twente en Valkenburg (ZH). Een deel van de helikopters zijn van daar naar vliegbasis Gilze-Rijen verplaatst, wat eerst enkel een jachtvliegtuigenbasis was. Nu huisvest Brabant twee derde van alle militaire luchtmachtbases in Nederland.

Gemeenten en provincie waren hier op tegen, maar omdat het een Planologische Kernbeslissing was, stonden lokale overheden buitenspel. De overheid beloofde wel dat de bestaande geluidsruimte van de jachtvliegtuigen door de helikopters op Gilze-Rijen gerespecteerd zou worden. Die belofte doet Defensie nog steeds, terwijl de zone volgens het ontwerpbesluit toch voor meer dan 50 procent gaat veranderen. Het lijkt erop dat de Tweede Kamer op dit punt verkeerd wordt geïnformeerd.

Inmiddels is Defensie na de diverse uitzendingen tot de conclusie gekomen, dat de Chinooks erg handig en multi-inzetbaar zijn. Daarom worden er meer besteld en op Gilze-Rijen gestationeerd. In het regeerakkoord is meer geld voor Defensie opgenomen, waardoor zij stelt: onze vliegers krijgen extra training en vlieguren, zodat de beschikbaarheid en geoefendheid van bemanning toeneemt. Wat dat exact inhoud wordt duidelijk in de Defensienota die binnenkort verschijnt. In ieder geval extra overlast in Brabant.

De helikopterbemanningen moeten oefenen in het laag vliegen. Hiervoor zijn in Nederland meerdere laagvlieggebieden aangewezen. Het gebruik van die gebieden wordt regelmatig geëvalueerd. In 2010 schreef Defensie hierover: ‘Relevant is wel dat door de concentratie van de helikopters in het zuiden van Nederland, de druk op de laagvlieggebieden in het zuiden en midden van het land dreigt toe te nemen. Helikopters hebben een beperkte actieradius. Naarmate ze verder naar het oefenterrein moeten vliegen, is er minder tijd voor de oefeningen. Kostbare vliegtijd en brandstof gaan verloren. Vooral de drie laagvlieggebieden in Drenthe liggen relatief ver van vliegbasis Gilze-Rijen verwijderd.’

In de evaluatie van eind 2017 wordt meer propaganda voor het helikoptergebruik gebezigd. Dan schrijft Defensie met betrekking tot Gilze-Rijen:

● ...Met de uitbreiding van het aantal helikopters, het aantal vlieguren per helikoptertype en het behoudt en wellicht uitbreiding van het aantal inzetten en taken, blijft de behoefte aan laagvliegmogelijkheden in vlieguren en gebieden opportuun. Waar een deel van de vlieguren reeds wordt besteed in het buitenland, dient het overige (grootste) deel te worden gefaciliteerd binnen Nederland...

● ...Uitbreiding van de Nederlandse laagvlieggebieden is nodig om winst te boeken in kwaliteit van training en het voorkomen van nog hogere concentraties laagvliegende helikopters in de huidige, al belaste gebieden...

● ...Trainingsvluchten beginnen en eindigen altijd op vliegbasis Gilze-Rijen...

● ...Om tot kwalitatief betere training te komen zonder bestaande laagvlieggebieden extra te belasten, wordt gezocht naar uitbreiding van de laagvliegmogelijkheden elders. De focus ligt hierbij op de omgeving van vliegbases Gilze-Rijen en Deelen...

Er zit dus een duidelijke relatie tussen de locatie waar helikopters gestationeerd zijn en de behoefte aan laagvlieggebieden. Ook al wil Defensie dit niet in de discussie rond het ontwerp luchthavenbesluit betrekken. De overheid heeft met het van toepassing verklaren van de Crisis en Herstel Wet de lokale overheden al buitenspel gezet. Het komt dus op burgers neer.

Denk niet: ik woon ver van de basis, dus mij gaat dit niet raken. Als dit ontwerpbesluit wordt doorgezet, moet de laagvliegbehoefte ingevuld worden en daarbij aast Defensie op onbevolkt gebied van circa 50 bij 50 kilometer. Dat is er niet in Brabant, daarom bereidt Defensie zich al voor om vergunningen aan te laten passen, ook om bijvoorbeeld te kunnen vliegen boven Natura 2000-gebieden.

De Chinooks kunnen best elders in Nederland gestationeerd worden, op een meer geschikte locatie, zoals Soesterberg, waar ze tot 2005 stonden. Maar Defensie weigert dat als alternatief in de MER-studie mee te nemen.

Burgers kunnen tot 6 maart een zienswijze tegen het ontwerp luchthavenbesluit indienen. Meer info: geencontourenovergilze.nl

* Michel van Boxtel woont in Hulten.