Commissie: ‘Koninklijk Huis’ trachtte Poch-onderzoek te beïnvloeden, RVD ontkent

Het Kabinet van de Koning is op verzoek van de commissie nagegaan of er bewijs of een aanwijzing kon worden gevonden dat het echt iemand betrof uit de kringen rondom het hof. De directeur heeft alle mensen gesproken die, als zo’n telefoontje er zou zijn geweest, mogelijk betrokken zouden kunnen zijn.

Het is niet alleen voorgelegd aan medewerkers uit die tijd, maar ook aan koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Beatrix. ,,Allen hebben aangegeven dat hen niets bijstaat van een dergelijke interventiepoging”, stelt de Rijksvoorlichtingsdienst. Ook is er in databases, gespreksnotities en agenda’s uit de periode 2001-2011 niets gevonden.

De commissie stelde vandaag vast dat de overheid rechtmatig heeft gehandeld in het onderzoek naar Poch en de medewerking aan zijn aanhouding in Spanje.

De voormalige Transavia-piloot werd in september 2009 aangehouden in Valencia door de Spaanse autoriteiten. Hij werd het jaar daarop uitgeleverd aan Argentinië dat hem verdacht van misdaden tegen de menselijkheid. De informatie die leidde tot het onderzoek, was afkomstig van oud-collega’s. Zij zouden Poch hierover hebben horen praten.

Het onderzoek is volgens de commissie in alle fasen naar Nederlands en internationaal recht rechtmatig geweest. ,,In ons rapport laten wij zien dat er op basis van de toepasselijke regelgeving correct en zorgvuldig is opgetreden. Dat wil niet zeggen dat het hele proces van een leien dakje ging”, zegt commissievoorzitter Ad Machielse, voormalig advocaat-generaal bij de Hoge Raad.

Ook concludeert de commissie dat toenmalig justitieminister Ernst Hirsch Ballin geen persoonlijke opdracht heeft gegeven tot het onderzoek naar Poch. Hij heeft zich ook niet inhoudelijk met het politieonderzoek bemoeid. Staatsrechtelijk is dat niet toegestaan. Er zijn ook geen aanwijzingen gevonden dat Nederland ‘per se’ Poch in Argentinië wilde laten berechten, aldus de commissie. Wel vindt Nederland uit principe dat vervolging bij voorkeur plaatsvindt in het land waar de misdaden zijn gepleegd.

,,Wel is de commissie gestuit op een (vruchteloze) poging om te interveniëren in het onderzoek.” Die zou in 2007 gedaan zijn vanuit ‘kringen rond het Koninklijk Huis’ en gebeurde via Eurojust dat een faciliterende rol speelde bij het vooronderzoek naar Poch. ,,Navraag door de commissie over het voorval bij het Kabinet van de Koning heeft tot niets geleid.” Van andere vergelijkbare interventies weet de commissie niets.

Justitieminister Ferd Grapperhaus wil met Poch en zijn advocaat om tafel om het onderzoek te bespreken. De minister was dit al van plan maar wilde eerst het werk van de commissie-Machielse afwachten, zegt hij. De bedoeling van het gesprek is wat hem betreft om door het rapport te gaan en vragen door te nemen. ,,Dat hoort ook bij menselijk en zorgvuldigheid”, zegt de minister in een toelichting. ,,Ik trek het mij hoe dan ook aan als iemand in Argentinië een aantal jaren in voorlopige hechtenis heeft gezeten. Ik zie dat iemand moeilijke jaren heeft gehad.”

Of oud-piloot Poch voor een schadevergoeding in aanmerking zou moeten komen, is volgens de minister nu niet aan de orde. ,,Dat is iets heel anders. Daarover loopt een procedure bij de rechter.” Het belangrijkste is volgens Grapperhaus dat de commissie antwoord heeft gegeven op veel vragen die de afgelopen jaren telkens opdoken. ,,Daarom heb ik begin 2019 opdracht gegeven voor dit onafhankelijke onderzoek.” 

Luister naar onze podcast Politiek Dichtbij:

De zaak-Poch lag binnen de Nationale Recherche gevoelig door Jorge Zorreguieta, de vader van koningin Máxima. Hij zat destijds in het kabinet van juntaleider Videla. Uit onderzoek van de Criminele Inlichtingeneenheid bleek uiteindelijk dat er geen relatie was tussen Poch en Zorreguieta.

Oud-Transavia-directeur Michiel Meijer heeft eerder verklaard dat hij hoofdofficier van justitie Guus Schram heeft horen zeggen dat er in de zaak-Poch ‘hogere belangen’ speelden. Die zouden bepalend zijn geweest voor wat de Nederlandse justitie deed dan wel naliet in de aanloop naar de arrestatie van Poch. Schram spreekt dat tegen.

Nederland kon Poch niet aan zijn geboorteland uitleveren omdat hij ook de Nederlandse nationaliteit had. Maar Nederland leverde wel informatie aan Spanje en Argentinië over de vlucht van Poch naar Valencia. Op basis van internationale verdragen ‘was Nederland verplicht om aan Argentinië inlichtingen te verstrekken ten behoeve van een vervolging in dat land’, aldus de commissie.

Poch werd verdacht van betrokkenheid bij zogenoemde dodenvluchten tijdens de militaire dictatuur tussen 1976 en 1983. Daarbij werden tegenstanders van de junta van Jorge Videla uit vliegtuigen gegooid. Een Argentijnse rechter sprak Poch eind 2017 vrij. Wel loopt nog een hoger beroep.

Terug in Nederland stelde Poch de Staat aansprakelijk, omdat die onrechtmatig zou hebben meegewerkt aan zijn arrestatie door Spanje. Hij eist een schadevergoeding van 5 miljoen euro. Deze zaak loopt nog.

Bekijk onze trending nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: