Trainen in discipline met afvallen: ‘Je bespringt tenslotte ook niet elk aantrekkelijk persoon’
Koken en EtenMet vakantie, feestjes en festivals in het vooruitzicht moeten de coronakilo’s er snel af. Waarom lukt het de een wel om af te vallen en de ander niet? In het drieluik ‘Eigen schuld dikke bult’ gaat gezondheidsjournalist Tijn Elferink op zoek naar de waarheid achter overgewicht. In deel 3: train jezelf om die donut te laten staan.
Tijn ElferinkLaatste update:12-07-21, 10:55
Overgewicht is voor een belangrijk deel genetisch bepaald. De een komt sneller aan dan de ander. Bovendien kan de een makkelijker tegen ongezonder verleidingen dan de ander. Maar ook de omgeving speelt een rol: iemand met veel dikke vrienden heeft meer kans zelf ook te dik te worden. Wie aanleg heeft te dik te worden, moeilijk nee kan zeggen en in een buurt met veel dikke mensen woont, kan extreem overgewicht ontwikkelen. Dan is het lichaam zo van slag, dat afvallen steeds moeilijker of zelfs bijna onmogelijk wordt. Obesitas is een ziekte.
Koop geen chips en koekjes, dan kun je ze thuis ook niet opeten
Gedragswetenschapper Van Baaren.
Voorkomen is daarom beter dan genezen, zegt arts en vetonderzoeker Boon. ,,Maar mensen worden overal constant verleid door lekker geurende stroopwafels en andere ongezonde voeding. Het is heel moeilijk om je daar niet door te laten verleiden.” Cardioloog en hoogleraar Hofstra noemt dat de survivalfactor. Die ontstond bij de oermens en in arme landen zijn er nog steeds mensen die moeten vechten voor een maaltijd. ,,Dat hebben wij in Nederland sinds tachtig jaar niet meer. Maar ons brein is nog niet aangepast. Dus als we een maaltijd zien, denken we: opeten!”
Primitieve hersenprocessen spelen een rol, zegt gedragswetenschapper Van Baaren. ,,Maar mensen reageren niet op élke prikkel”, zegt hij. ,,Je bespringt ook niet elke persoon die er een beetje leuk uit ziet. Anders dan dieren, hebben mensen wél zelfcontrole.” Zelfcontrole is bovendien te trainen. Je hebt volgens van Baaren invloed op je omgeving, je competenties en je motivatie. ,,Koop geen chips en koekjes, dan kun je ze thuis ook niet opeten. En je zou kunnen winkelen bij EkoPlaza, als je niet ten prooi wil vallen aan ongezonde verleidingen in de Jumbo.”
Als-dan-plan
Er zijn momenten dat je een verleiding niet kunt ontlopen. Bijvoorbeeld als iemand jarig is en trakteert. ,,Maak dan vooraf een ‘als-dan-plan’”, zegt Van Baaren. ,,Als iemand taart aanbiedt, dan eet ik een appel.” Belangrijk is ook om te onderzoeken waarom je wilt afvallen. ,,Het kan heel motiverend zijn als je in je bikini op het strand wilt liggen of als je gezond en fit wil blijven om met je kinderen of kleinkinderen te kunnen spelen.”
Suikertaks is goed bedoeld maar uiteindelijk niet verstandig
Gedragswetenschapper Van Baaren.
Deze zogenoemde motivational drive verklaart ook waarom mensen beter in staat zijn om af te vallen als ze gaan trouwen.
Juist omdat mensen hun zelfcontrole kunnen ontwikkelen, is Van Baaren tegenstander van te veel regels en verboden. ,,Het enige wat je met een suikertaks leert is: eet het niet omdat het duur is. Als een ander ons gedrag gaat reguleren, maak je mensen alleen maar slapper. Als je het plat slaat: een groep slimme, dunne mensen denkt dat die groep domme, dikke mensen het niet kan. Dus gaan ze het reguleren. Dat is goed bedoeld, maar uiteindelijk niet verstandig.”
Jenever voor je neus
Dramatisch naïef, vindt Hofstra. Hij gelooft niet dat het verbeteren van weerbaarheid ervoor zorgt dat mensen McDonald’s voorbijlopen. Walrabenstein is ook voor een suikertaks. ,,Als je een alcoholist jenever voor z’n neus zet, zeggen we dan dat hij moet werken aan z’n weerbaarheid? Of zeggen: we hebben jenever, maar het staat achter die deur. Wij mogen mensen de goede richting in duwen: nudgen. We hebben accijns op sigaretten en alcohol. Wat slecht is voor ons en de aarde mag belast worden. Ik zou een vleestaks ook heel normaal vinden.”
Met alleen een suikertaks maak je mensen aangeleerd hulpeloos en dat maak ze vatbaarder voor andere slechte prikkels
Rick van Baaren
,,De verantwoordelijkheid bij het individu leggen heeft in de afgelopen dertig jaar niet gewerkt”, concludeert Hofstra. ,,De politiek heeft een verantwoordelijkheid om mensen te helpen door een fitte samenleving te creëren, zoals in Noorwegen en Engeland al is gebeurd. Er zijn ingrepen nodig in het systeem, waar de suikertaks er een van is.”
Volgens Hofstra en Walrabenstein hebben vooral mensen met een lagere sociaaleconomische status baat bij een suikertaks. Maar ook een verbod op reclame voor ongezonde voeding en het verlagen van btw op gezonde producten. Van Baaren benadrukt dat ook intrinsieke motivatie en het ontwikkelen van competenties onderdeel van het totaalplan moeten zijn. ,,Met alleen een suikertaks maak je mensen aangeleerd hulpeloos en dat maak ze vatbaarder voor andere slechte prikkels. You win the battle, but you lose the war.”
Lourens denkt niet dat mensen een suikertaks nodig hebben. ,,We weten dondersgoed wat we verkeerd doen: een halve pot chocopasta op je boterham smeren. Hou dat stemmetje in je hoofd onder controle door jezelf de vraag te stellen: maakt die chocopasta mij gelukkiger dan een paar kilo’s afvallen?”
Miljuschka Witzenhausen zat in 2020 bij Op1 omdat zij eerlijke foto's deelt van haar lichaam. Ze kreeg kritiek omdat ze obesitas zou promoten:
Onze excuses
Helaas kunnen wij deze social post, liveblog of anders niet tonen omdat het één of meerdere social media-elementen bevat. Aanvaard de social media-cookies om deze inhoud alsnog te tonen.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.
