Is decaf (on)gezonder dan gewone koffie?

Koffie is gezond. Een paar kopjes per dag verlaagt het risico op diabetes, hartziekten en beroertes. Het gezondst is ouderwetse filterkoffie of Senseo: het papier houdt een deel van de cafestol en kahweol uit koffie tegen. Die stoffen kunnen het LDL-cholesterol verhogen en dat vergroot het risico op hart- en vaatziekten. Koffie gemaakt met cupjes of een espressomachine is iets minder gezond. In cafetière-koffie zitten de meeste cholesterolverhogende stoffen.

Maar: koffie bevat ook cafeïne. Tussen de 60 en 90 milligram per kopje. Ter vergelijking: thee bevat 30 milligram per kopje, een reep chocolade 40 milligram en een blikje energiedrank 80 milligram. Cafeïne heeft een stimulerend effect. Een paar minuten na het eten of drinken zit het al in je bloed. Na een uur of vijf is nog de helft van de cafeïne over. En weer vijf uur later nog een kwart. Dus als je om 14.00 uur ’s middags een kop koffie drinkt, is rond middernacht nog zo’n 20 procent van de cafeïne over.

Cafeïnevrije koffie is daarom in trek. ,,We spreken liever over decaf koffie”, zegt voedingswetenschapper Trudy Voortman. ,,Omdat decaf per kopje nog zo’n drie milligram cafeïne bevat, is het niet helemaal cafeïnevrij.” Naar decaf is veel minder onderzoek gedaan dan naar normale koffie. ,,Maar in de studies die zijn uitgevoerd, zien we sterke aanwijzingen dat decaf dezelfde gezondheidsvoordelen biedt als gewone koffie.”

Als je last hebt van cafeïne kan je gewone koffie dus prima vervangen door decaf, stelt de wetenschapper, verbonden aan het Erasmus MC in Rotterdam en Wageningen University & Research.

Over decaf koffie wordt vaak gezegd dat het ongezond en klimaatonvriendelijk is. Er zijn twee manieren om de cafeïne uit groene, ongebrande koffiebonen te wassen. Met CO2 (koolstofdioxide) of met dichloormethaan. Zowel de CO2 als het dichloormethaan worden gerecycled, legt Vincenzo Fogliano uit. De van oorsprong Italiaan is hoogleraar Food Quality & Design aan Wageningen University. ,,De CO2-methode is mooi en schoon, terwijl dichloormethaan giftig is.”

Fogliano kan zich voorstellen dat wassen in gif eng klinkt, maar er is geen gevaar voor de gezondheid. ,,De bonen worden na het wassen gebrand op 200 graden waardoor alle gifstoffen verdampen.” Toch is de dichloormethaan onder consumenten minder populair. Maar de nieuwere CO2-methode heeft ook zo z’n nadelen. ,,Deze methode is alleen geschikt voor enorme hoeveelheden koffiebonen”, zegt Fogliano. ,,Er zijn in Europa slechts enkele fabrieken die dat kunnen.”

Decaf koffie is minder smaakvol en ook het cremalaagje is bleek en waterig. ,,Veel koffiewinkels zeggen dat ze een unieke blend hebben van speciaal geselecteerde boontjes”, weet Fogliano. ,,Dat geldt niet voor decaf. Die bonen komen allemaal uit een van de drie fabrieken, waar ze in gigantische batches worden ontdaan van de cafeïne.” Vanwege die hoeveelheden worden niet de beste koffiebonen gebruikt: bulk. ,,De matige kwaliteit van decaf koffie heeft niets te maken met het proces van decafeïneren, maar met de kwaliteit van de bonen.”

Het decafeïneren biedt nog een voordeel. ,,In koffie kunnen gemakkelijk schimmels gaan groeien”, weet Fogliano. ,,Als dat gebeurt moet je koffie weggooien.” Er zijn fabrikanten die een andere oplossing hanteren: ze maken er decaf van. ,,Met de CO2 was je niet alleen de cafeïne, maar ook de schimmel weg.” Dat zullen grote, gerenommeerde merken niet snel doen, weet de hoogleraar. ,,In tegenstelling tot gewone koffie, kun je voor decaf beter voor een groot merk kiezen.”

Zelf drinkt de in Napels geboren wetenschapper het liefst koffie die is gemaakt van een blend van arabica en robusta-bonen. ,,In Napels wordt het fifty-fifty gebruikt. Nederlanders adviseer ik 100 procent arabica. Die heeft meer smaak en is zachter en subtieler. Robusta is een klap in je gezicht. Die heeft wel een mooiere cremalaag. In Napels zeggen we: als suiker niet óp het crema blijft liggen, is het geen koffie.”

Er zijn sterke aanwijzingen dat decaf dezelfde gezondheidsvoordelen biedt als gewone koffie. Dat maakt decaf niet gezonder; cafeïne is namelijk niet goed of slecht. Voor wie niet goed tegen cafeïne kan, is decaf een alternatief.

Beluister hier de podcasts van Koken&Weten: