Zo weet je of jij een angststoornis hebt

,,Angst komt veel voor en heeft ook een functie”, zegt psycholoog en neuropsycholoog Marijke van de Laar. ,,Het zorgt ervoor dat we alert zijn voor gevaar in onze omgeving, maar werkt ook als een vorm van gedragscontrole. We willen nu eenmaal allemaal leuk gevonden worden.” Er is echter pas sprake van een stoornis als de angst je dagelijks leven flink verstoort.

Een angst kan zich op verschillende manieren uiten. Zo kan angst onderdeel zijn van verschillende mentale aandoeningen. ,,Of misschien heb je iets traumatisch meegemaakt, of ben je emotioneel overbelast. Ook wordt angst vaak in verband gebracht met een burn-out”, zegt Van de Laar. ,,Deze mensen zouden hun eigen gevoel misschien niet direct omschrijven als angst, maar ze staan continue ‘aan’, zijn overbewust, piekeren veel en verkeren eigenlijk doorlopend in een paniektoestand.”

Volgens Van de Laar zijn veel mensen zich er niet van bewust dat dat een vorm van angst kan zijn. ,,Maar als je kaken continue strak staan, je overalert bent en niet kunt stoppen met piekeren, dan probeert je lichaam je iets te vertellen.” Verder kun je als angstig persoon last hebben van algemene klachten als hoofdpijn, buikpijn, concentratieproblemen, slecht slapen en prikkelbaarheid.

Wil er sprake zijn van een angststoornis, ben je veel langer dan een paar maanden bang. ,,De angst moet echt langdurig je leven beïnvloeden”, verklaart Malou Fanchamps van de Hersenstichting. ,,Je hebt vaak het gevoel dat die angst niet meer weggaat en bent bang voor dingen waar je helemaal niet bang voor hoeft te zijn, dingen waar je normaal gesproken geen moeite mee zou hebben.”

Er zijn verschillende angststoornissen, vervolgt Fanchamps. ,,Er is de paniekstoornis, die komt op op willekeurige momenten, de sociale angst; wanneer je bang bent voor sociale situaties en in het ergste geval niet meer de straat op durft, of de piekerstoornis; je kunt dan heel erg piekeren over dagelijkse dingen en bent continu bang dat er iets vreselijks staat te gebeuren.”

Daarnaast kan het ook zijn dat je iets traumatisch hebt meegemaakt. ,,Bijvoorbeeld in de oorlog, door een heftig ongeluk of seksueel geweld. Als je daardoor langdurig last hebt van nachtmerries en flashbacks kun je ook spreken van een angststoornis.” Dan zijn er ook nog fobieën, ofwel de specifieke angsten waarbij je bang bent voor één ding. ,,Als jouw angst voor spinnen daadwerkelijk je leven beïnvloedt, omdat je bijvoorbeeld niet meer de kelder in durft, dan is er ook sprake van een stoornis”, aldus Fanchamps.

Momenteel is er door de wereldwijde pandemie sprake van een unieke situatie. Er zijn mensen die misschien minder naar buiten durven, uit angst om anderen te besmetten of zelf besmet te raken. Hebben zij een stoornis ontwikkeld? ,,Dat is nu nog lastig te zeggen”, zegt Fanchamps. ,,Pas als de wereld weer ‘normaal’ is en zij dan nog steeds niet naar buiten durven, kan daar wel sprake van zijn.”

Een angststoornis is goed te behandelen. ,,Door cognitieve gedragstherapie, maar ook door het volgen van EMDR-behandelingen. EMDR is een therapie voor mensen die last blijven houden van een schokkende ervaring en wordt vaak in verband gebracht met trauma’s, maar kan ook zeker werken in geval van angst. Ook als die angst niet heel groot is, maar je bijvoorbeeld bang bent om een presentatie te geven”, legt Van de Laar uit. ,,Dan moet de persoon tijdens de behandeling steeds denken aan het ultieme schrikbeeld van wat er zou kunnen gebeuren tijdens de presentatie, totdat dat geen angstgevoelens meer oproept.”

Ook denkt Van de Laar dat angstig zijn niet iets is om je voor te schamen. ,,We gaan ook naar de huisarts als we pijn hebben, waarom niet naar de psycholoog als we bang zijn?” Fanchamps benadrukt dat het taboe op angst moet verdwijnen. ,,Meer erkenning en openheid in de maatschappij kan ervoor zorgen dat het makkelijker wordt om erover te praten. Zeker als je daardoor beseft dat je lang niet de enige bent.”

Volgens Fanchamps is het belangrijkste dat je als angstig persoon je zelfvertrouwen weer terugwint. ,,Vaak weten mensen rationeel gezien wel dat hun angst niet terecht is, toch voelt dat niet zo. Lukt het je die angst vatbaar te maken en een goed beeld te krijgen waar je nou eigenlijk bang voor bent, dan zal je zelfvertrouwen groeien.” Ook voor je naasten kan het lastig zijn om te gaan met jouw angst. Voor hen is het van belang begrip te tonen, maar tegelijkertijd niet mee te gaan in jouw angst, hoe lastig dat ook kan zijn.

Verder is het belangrijk om te beseffen dat een angststoornis tijdelijk kan zijn, door bijvoorbeeld zoiets als corona. ,,Als je leert omgaan met je angst zal het je leven niet langer beïnvloeden en zal je slechts op sommige momenten bang zijn zoals iedereen dat weleens is.” Waar je verder op kunt letten? ,,Blijf bewegen, ga naar buiten voor frisse lucht en probeer alcohol, drugs en cafeïne te mijden. En ook niet onbelangrijk: praat erover, je bent namelijk niet de enige”, aldus Fanchamps.