Een fulltime baan, reizen, een huis kopen en vrienden zien: waarom ‘moeten’ we zoveel?

Als mijn generatie toch eens één ding af zou mogen leren, zou het toch wel die oneindige prestatiedrang zijn. We móéten fulltime werken, een mooi huis hebben (én deze kunnen betalen), reizen én genoeg tijd overhebben voor hobby’s, vrienden en onszelf. Help?

Dat moeten blijkt in de derde therapiesessie ook mijn probleem te zijn. Ik ben namelijk een extreme perfectionist. Niet zo een die al haar sokken op kleur sorteert, was het maar zo’n feest. Nee, zo’n perfectionist bij wie alles in één keer moet. Niet één koekje, maar de hele rol. Niet één uurtje werken, maar direct een heel werkproject waar dertig uur voor staat. Nachten doorhalen, misselijk van moeheid deadlines halen om me dan af te vragen wanneer ik voor het laatst heb gegeten. Dat werk.

Laatst gebeurde het nog: ik zou om 12.30 uur naar het terras om (eindelijk) weer eens te genieten van een smeuïge burrata en een heater in mijn nek. Maar ik zat middenin een werkopdracht en was amper achter mijn laptop vandaan te slepen. ,,Ik sla mijn lunchpauze vaak over. Ik kan pas ontspannen als alles af is”, vertel ik mijn psycholoog Dorianne Hoek. ,,Ik weiger een broodje achter mijn laptop te eten. Ik vind dat ik dan niet goed genoeg ontspan.” ,,Dus, ontspannen móét ook op een bepaalde manier?” vraagt ze me.

Ik blijk schuldig aan toxische productiviteit. Je eist dan simpelweg zoveel van je eigen productiviteit dat je jezelf in de weg zit. Je concentratieboog zo ver oprekken dat het amper nog een boog is. Zo veel to-dolijstjes maken dat je amper nog weet waar je moet beginnen en uiteindelijk helemaal nérgens aan begint. Hoe productief ben je dan nog?

Minder moeten, daar mogen we allemaal weleens mee experimenteren. Volgens Dorianne helpt het om eens op te schrijven wat je allemaal moet van jezelf, in allerlei categorieën: werk, sport, sociaal, uiterlijk, huishouden. Kijk dan eens naar dat lijstje. Wat levert het je op, wat kost het je? Blijkt dat je je perfectionisme iets meer wil loslaten, begin dan met een experiment. ‘Deze week ga ik eens twee sociale moetjes wegstrepen.’ Maak na die week nog eens de balans op. Hoe beviel het?

Ook ik krijg in de derde therapiesessie zo’n experiment voorgeschoteld. Ik moet iedere dag op hetzelfde tijdstip mijn werk laten vallen en minimaal een half uur pauzeren. Die liefdevolle kant die we vorige week hebben leren kennen, mag zijn werk gaan doen: ,,Lieverd, drink even wat water en ga wandelen. Er gebeurt geen ramp.”

Soms werk je effectiever door juist even níét effectief te zijn en gewoon te pauzeren, blijkt. Als ik eenmaal achter mijn laptop vandaan ben gesleurd en op het terras zit, verdwijnt mijn werkstress sneller dan de burrata op mijn bord. En eenmaal thuis rond ik met vernieuwde energie zo een opdracht af waar ik anders nog uren over had gedaan. Dat we 20 procent beter presteren na een goede pauze klopt dus echt. En - je verwacht het niet - óók tijdens mijn lunchpauze bleef de wereld gewoon draaien.