Na de bevalling: hormonen op hol, fysiek in de kreukels en een ongekende verantwoordelijkheid

Herstellen van een bevalling gebeurt op zowel mentaal als fysiek niveau en heeft echt tijd nodig. Negen maanden erin en negen maanden eruit om je weer volledig de oude te voelen, wordt gezegd. De meest heftige herstelperiode vindt plaats in het vierde trimester, ofwel de eerste drie maanden na de bevalling.

,,Voor sommige vrouwen zijn het echt die drie maanden, voor anderen iets langer of korter, maar we hebben het in ieder geval over de meest heftige ontzwangerperiode. De vrouw moet dan fysiek, emotioneel en in het uitgebreide gezin weer helemaal opnieuw een balans vinden. Dat begint eigenlijk na de kraamweek pas écht’’, zegt verloskundige Marije Hartong bij Verloskundige Centrum Noord-Holland Noord.

Het vierde trimester wordt zo genoemd omdat er geen ander zoogdier is dat zó onrijp wordt geboren als een mensenbaby. Het is fysiek gezien voor de baby echt een verlenging van het leven in de baarmoeder. ,,Daardoor komt er extreem veel op de moeder af: een ongekende verantwoordelijkheid voor een kind dat totaal van jou afhankelijk is voor overleving. Dat kan zorgen voor totale overweldiging, maar ook angstige gevoelens’’, vertelt Annemarie van der Bijl, GZ-psycholoog en oprichter van Postpartum Centrum Nederland.

,,Tijdens de zwangerschap had de moeder nog haar handen vrij, maar nu moet ze actief aan de slag met dit mensje. Een baby moet veel gereguleerd worden en heeft veel behoefte aan nabijheid door het onrijpe zenuwstelsel. Het wil constant nabij zijn en gedragen worden door de verzorgers. Dat is niet niks.”

Hormonen zorgen ervoor dat een moeder ook wil voldoen aan de zorgbehoefte van haar baby, maar dat doet  een enorm beroep op haar. De moeder moet nog fysiek herstellen van de bevalling, en de gebeurtenis mentaal verwerken. Soms zijn vrouwen daardoor minder goed in staat om volledig te voldoen aan de zorgbehoefte van de baby, wat kan zorgen voor wrijving, frustratie, verdriet en het gevoel dat je klem zit, volgens Van der Bijl.

Die hormonen hebben niet alleen een ondersteunende functie tijdens het vierde trimester, maar zorgen ook voor een rollercoaster. ,,Eerst die zwangerschapshormonen, toen de hormonen tijdens de bevalling en nu de borstvoedingshormonen: het hormoonstelsel wordt flink belast. De moeder moet zichzelf helemaal hervinden. Het cliché dat met de geboorte van een baby ook een moeder wordt geboren is helemaal waar’’, aldus Hartong.

Een erg onderschatte periode, vindt Van der Bijl. ,,Niet alleen onderschat door de omgeving, maar ook door de vrouw zelf. Vrouwen denken vaak dat als de bevalling erop zit, het leven met de baby kan beginnen. Maar het vierde trimester is nog ongelooflijk pittig. Vrouwen die het moeilijk hebben tijdens deze periode komen vaak niet op het moment zelf hulp zoeken bij mij omdat ze dan nog zo in beslag worden genomen door hun baby.”

Het advies van verloskundige Hartong is om zoveel mogelijk rust te creëren tijdens het vierde trimester. ,,Het is voor nieuwe ouders veel waard zoveel mogelijk hulp te krijgen in huishoudelijke taken, zodat zij zich helemaal kunnen storten op de zorg voor de baby en het fysieke herstel van de moeder. Kraamvisite helpt door bijvoorbeeld altijd een warme maaltijd mee te nemen, en het doet de vrouw erg goed af en toe een postpartum massage te nemen. Dat extra stukje liefdevolle aandacht voor jezelf en vanuit de omgeving doet wonderen.”

Van der Bijl voegt toe dat het helpt als de moeder zich compleet overgeeft in deze periode. Geen weerstand bieden aan de heftigheid van de verzorging van je baby dus, want je baby kan er niks aan doen en heeft jou écht nodig. ,,Het is ook een periode die weer voorbij gaat. En het is geen prestatie om deze maanden ‘zo goed mogelijk’ door te komen: het is echt pittig en hard werken. Door met de flow mee te gaan maak je het iets makkelijker.”