Met je kinderen praten over geldzorgen: 'Kinderen denken al snel dat het hun schuld is’

In Nederland vermoedt één op de drie kinderen dat hun ouders weleens geldzorgen hebben, bleek dit voorjaar uit onderzoek van Wijzer in geldzaken. In meer dan de helft van de gevallen merken ze dit op als ze per ongeluk flarden van een gesprek van hun ouders opvangen. 

,,Of je nu wel of geen geldproblemen hebt, je moet gewoon met kinderen praten over geld zodat ze ermee leren omgaan”, vertelt Oscar de Grave. Hij werkt bij Wijzer in geldzaken en is projectleider van de Week van het Geld. ,,Het is niet vanzelfsprekend dat jongeren voldoende financiële vaardigheden vanuit huis meekrijgen.”

Maar hoe doe je dat dan precies? ,,Je wil je kinderen niet belasten met je problemen, maar je wil ook niet dat ze onbewust je gedrag overnemen. Ze gaan je toch kopiëren, dus moet je het gesprek aangaan.” 

Dat beaamt ook pedagoge en opvoedcoach Ingeborg Dijkstra. ,,Als ouders geldzorgen hebben, dan voelen kinderen dat. Ze vangen het ongemerkt op. Het gaat een eigen leven leiden, dus het is belangrijk om er wel iets over te zeggen, maar houd het concreet. Een kind van 6 kent het verschil tussen 1 en 100 euro niet.”

Met eigen ogen zag ze hoe zoiets een eigen leven kan gaan leiden. ,,Ik sprak ooit een kind dat het idee had dat zijn moeder kanker had en doodging. In werkelijkheid was ze haar baan kwijt. Dat moet wel benoemd worden. In zo’n situatie kun je zeggen: ‘Ik ben mijn baan kwijt en verdien nu minder, dus we kunnen dit jaar niet naar de Efteling.’ Vertel dat de auto verkocht moet worden of dat je niet meer elke vrijdag pizza kunt bestellen maar in plaats daarvan een diepvriespizza in de supermarkt gaat kopen. Dat geeft kinderen handvatten..”

Volgens De Grave is er geen eenduidige oplossing. ,,Hoe ouder kinderen worden, hoe meer je ze deelgenoot kunt maken van je keuzes. Wij hadden het vroeger niet breed thuis. Mijn vader was vrij zuinig. Hij gaf mij het verschil tussen de verscheidene supermarkten mee en leerde me boodschappenlijstjes maken.”

Ook Dijkstra vindt dat een goede oplossing. ,,Je hoeft je kind geen deelgenoot te maken van je huishoudboekje, maar je kunt wel een spelletje maken van het doen van de boodschappen. Leer ze dat de huismerken in de onderste vakken liggen en vaak veel goedkoper zijn.”

Kinderen nemen het gedrag van hun ouders over, maar dat betekent niet dat als je als ouder niet goed met geld om kunt gaan, zij dit in toekomst ook niet zullen kunnen. ,,Elk kind maakt uiteindelijk zijn eigen keuzes”, aldus Dijkstra. ,,Je zult ze niet voor alles kunnen behoeden, maar ze zullen ook niet per definitie in jouw voetsporen treden. Ik pleit ervoor dat geld een normaal gespreksonderwerp wordt. Dat het taboe eraf gaat, net als bij seksuele voorlichting. Dat vermindert de kans op excessen.”

De Grave zegt: ,,Door het een normaal gespreksonderwerp te maken, zullen je kinderen later ook makkelijker hulp kunnen vragen. Hoe jonger je daarmee begint, hoe beter. Stimuleer dat ze er ook met anderen over praten. Dan leren ze ook van leeftijdsgenoten en andere mensen in hun omgeving.”

Financiële problemen zorgen vaak voor spanning, of je het nu wilt of niet. ,,Maar maak als ouder geen ruzie als je kinderen het kunnen horen”, zegt Dijkstra. ,,Ook niet als ze in bed liggen. Doe dat op een ander moment, een moment waarop je samen bent. Ze horen de ruzies en het verhoogt de stress altijd, ongeacht de leeftijd. De situatie is vaak al zorgelijk genoeg.”