Veteraan met een missie: 'Leven met oorlog in je hoofd'

Nog steeds ontwijkt Dennis gras. Zelfs niet in het Etten-Leurse park, onbewust bang dat er een bermbom zou kunnen liggen. Zijn zoontje van 11 jaar mag niet onverwachts achterop zijn brede rug springen; de schrikreactie van de Afghanistan-veteraan kan daarop te gewelddadig zijn.

Elke dag wordt de familie Van der Kraats geconfronteerd met het legerverleden van Dennis (43, geboren Spijkenisse). Het contact met sommige wijkbewoners is slecht, omdat de ex-militair wel eens uit zijn slof kan schieten terwijl zij dat niet verwachten.

Een ouderavond of een middagje langs de lijn van een sportveld bij één van de kinderen: het zijn verzoekingen voor de bonkige Van der Kraats. ,,Mijn alles, mijn grote liefde", zegt zijn vrouw Mariska (41, geboren Eindhoven) ondanks zware huwelijksjaren nog steeds. Maar ze weet als geen ander dat het oppassen is als hij stil wordt en zijn nek gaat zwellen: ,,Dan kun je storm verwachten. Niet dat hij gaat slaan, hoor. Dat is nooit gebeurd. Maar Dennis ontploft en moet dan even weg. Stop, time-out."

Het ging al meteen fout, in Afghanistan. Zijn derde uitzending, na twee keer Bosnië. Dat waren relatief veilige vredesmissies vergeleken bij Kamp Holland. Daar bij Tarin Kowt was nog maar een deel van zijn Eenheid 69 gearriveerd, toen een maat bij een aanslag door de Taliban levensgevaarlijk gewond raakte, zijn benen verloor. Het thuisfront kreeg dat meteen via de Nederlandse media voluit in beeld mee. ,,Lekker, en dan moet je nog 22 weken. Uruzgan was vanaf het begin in alle opzichten heftig."

Verkenner Van der Kraats kreeg het aan de stok met zijn commandant. Omdat die in zijn ogen geen leiding gaf aan het bataljon, omdat die niet optrad waar Dennis dat nodig vond. Het werd een infectie die de hele missie irriteerde.

Nog steeds ontwijkt Dennis gras. Zelfs niet in het Etten-Leurse park, onbewust bang dat er een bermbom zou kunnen liggen. Zijn zoontje van 11 jaar mag niet onverwachts achterop zijn brede rug springen; de schrikreactie van de Afghanistan-veteraan kan daarop te gewelddadig zijn.

Elke dag wordt de familie Van der Kraats geconfronteerd met het legerverleden van Dennis (43, geboren Spijkenisse). Het contact met sommige wijkbewoners is slecht, omdat de ex-militair wel eens uit zijn slof kan schieten terwijl zij dat niet verwachten.

Een ouderavond of een middagje langs de lijn van een sportveld bij één van de kinderen: het zijn verzoekingen voor de bonkige Van der Kraats. ,,Mijn alles, mijn grote liefde", zegt zijn vrouw Mariska (41, geboren Eindhoven) ondanks zware huwelijksjaren nog steeds. Maar ze weet als geen ander dat het oppassen is als hij stil wordt en zijn nek gaat zwellen: ,,Dan kun je storm verwachten. Niet dat hij gaat slaan, hoor. Dat is nooit gebeurd. Maar Dennis ontploft en moet dan even weg. Stop, time-out."

Het ging al meteen fout, in Afghanistan. Zijn derde uitzending, na twee keer Bosnië. Dat waren relatief veilige vredesmissies vergeleken bij Kamp Holland. Daar bij Tarin Kowt was nog maar een deel van zijn Eenheid 69 gearriveerd, toen een maat bij een aanslag door de Taliban levensgevaarlijk gewond raakte, zijn benen verloor. Het thuisfront kreeg dat meteen via de Nederlandse media voluit in beeld mee. ,,Lekker, en dan moet je nog 22 weken. Uruzgan was vanaf het begin in alle opzichten heftig."

Verkenner Van der Kraats kreeg het aan de stok met zijn commandant. Omdat die in zijn ogen geen leiding gaf aan het bataljon, omdat die niet optrad waar Dennis dat nodig vond. Het werd een infectie die de hele missie irriteerde.

Bovendien ontdekte Dennis dat hij dit keer minder bestand was, onder meer na een beschieting van een konvooi vanuit een hinderlaag die meer dan vijf uur duurde. Dennis en Mariska laten aangrijpende beelden zien op hun privé-computer. Gemaakt met soldatenmobieltjes. De buitenwereld krijgt ze nooit te zien. Dit is oorlog. Ratelende mitrailleurs, kreten, ronkende Black Hawks, granaatinslagen...

Het is een wonder dat aan Nederlandse zijde geen doden vallen. Hoeveel Afghaanse rebellen het niet hebben overleefd, weet Dennis niet. Zijn ogen schieten heen en weer: ,,Zeker, wij hebben daar slachtoffers gemaakt."

Stop. Time-out. Even koffie.

In hun etagewoning aan de Wilgenlaan zijn zacht gezegd nogal wat dingen niet af. Niet van gekomen. Vaak heeft Dennis geen puf. En Mariska heeft er jarenlang alleen voor gestaan. Nieuwe banen aangenomen, banen opgezegd. Vanwege de kinderen, vanwege Dennis. Fysiek is de dochter van een luchtmachtmilitair na al die jaren troubles even helemaal op. Werken gaat nu niet.

Veteraan Dennis, beroeps sinds 1999, wist in Afghanistan al dat hij móest stoppen. Dat hij psychisch een probleem had, dus ook niet meer geschikt zou zijn voor een missie. ,,En dan ben ik - in ieder geval in mijn ogen - geen echte militair meer."

Na een kort vrijaf met zijn gezin, reed Dennis op zijn slippers naar 't Harde en leverde zijn legerspullen subiet in. Op de kazerne noteerde een maatschappelijk werker dat verkenner Van der Kraats definitief was vertrokken. Hij zou gebeld worden voor de gebruikelijke nazorg. Het is er nimmer van gekomen. Mariska is daar nog boos over. ,,Ze hadden hem moet houden en meteen met hem in gesprek moeten gaan. Er onmiddellijk een psychiater bij moeten halen. Dit was onbeschoft en onverantwoord."

Ja, er is in Nederland veel geregeld voor veteranen als Dennis. Geld, hulpverleners, gespreksgroepen, familiedagen, bier en bitterballen. ,,Er zijn fantastische organisaties als het Veteraneninstituut (zie kader, JB). Die vallen wij niet af. We raden iedereen aan, die met deze problematiek kampt, daar hulp te vragen. Maar er gaat onbedoeld veel mis. Vooral met de jonge veteranen. Die gaan nog niet met pensioen, die moeten nog een hoop. Dennis en zijn buddy's zijn geneigd zich nooit te laten kennen. Daar praat je niet over. Stoere mannen, maar ondertussen."

Eenmaal terug, kon haar vent in ieder geval niet aarden in een burgerbestaan, merkt Mariska. Wat hem dwars zat, wilde Dennis niet zeggen. Aan wat hem mankeerde wilde hij niet toegeven. Ze verhuisden, maar dat hielp niet. Hij vluchtte in zijn werk, belandde op raffinaderijen in Texas en Alaska. Maar daar had zijn gezin weinig aan. Samen met de kinderen emigreerden ze naar Aruba, maar keerden al na een jaar terug. Een desillusie rijker, twee banen armer.

Mariska hoopt snel ergens aan de slag te kunnen, Dennis is hoofd werkplaats in Rhoon. Door alle ellende heeft hij schrijf- en geheugenproblemen. Maar deze baas begrijpt hem, laat Van der Kraats op tijd met rust. En met zijn mobieltje maakt Dennis foto's van wat hij moet onthouden.

Bovendien ontdekte Dennis dat hij dit keer minder bestand was, onder meer na een beschieting van een konvooi vanuit een hinderlaag die meer dan vijf uur duurde. Dennis en Mariska laten aangrijpende beelden zien op hun privé-computer. Gemaakt met soldatenmobieltjes. De buitenwereld krijgt ze nooit te zien. Dit is oorlog. Ratelende mitrailleurs, kreten, ronkende Black Hawks, granaatinslagen...

Het is een wonder dat aan Nederlandse zijde geen doden vallen. Hoeveel Afghaanse rebellen het niet hebben overleefd, weet Dennis niet. Zijn ogen schieten heen en weer: ,,Zeker, wij hebben daar slachtoffers gemaakt."

Stop. Time-out. Even koffie.

In hun etagewoning aan de Wilgenlaan zijn zacht gezegd nogal wat dingen niet af. Niet van gekomen. Vaak heeft Dennis geen puf. En Mariska heeft er jarenlang alleen voor gestaan. Nieuwe banen aangenomen, banen opgezegd. Vanwege de kinderen, vanwege Dennis. Fysiek is de dochter van een luchtmachtmilitair na al die jaren troubles even helemaal op. Werken gaat nu niet.

Veteraan Dennis, beroeps sinds 1999, wist in Afghanistan al dat hij móest stoppen. Dat hij psychisch een probleem had, dus ook niet meer geschikt zou zijn voor een missie. ,,En dan ben ik - in ieder geval in mijn ogen - geen echte militair meer."

Na een kort vrijaf met zijn gezin, reed Dennis op zijn slippers naar 't Harde en leverde zijn legerspullen subiet in. Op de kazerne noteerde een maatschappelijk werker dat verkenner Van der Kraats definitief was vertrokken. Hij zou gebeld worden voor de gebruikelijke nazorg. Het is er nimmer van gekomen. Mariska is daar nog boos over. ,,Ze hadden hem moet houden en meteen met hem in gesprek moeten gaan. Er onmiddellijk een psychiater bij moeten halen. Dit was onbeschoft en onverantwoord."

Ja, er is in Nederland veel geregeld voor veteranen als Dennis. Geld, hulpverleners, gespreksgroepen, familiedagen, bier en bitterballen. ,,Er zijn fantastische organisaties als het Veteraneninstituut (zie kader, JB). Die vallen wij niet af. We raden iedereen aan, die met deze problematiek kampt, daar hulp te vragen. Maar er gaat onbedoeld veel mis. Vooral met de jonge veteranen. Die gaan nog niet met pensioen, die moeten nog een hoop. Dennis en zijn buddy's zijn geneigd zich nooit te laten kennen. Daar praat je niet over. Stoere mannen, maar ondertussen."

Eenmaal terug, kon haar vent in ieder geval niet aarden in een burgerbestaan, merkt Mariska. Wat hem dwars zat, wilde Dennis niet zeggen. Aan wat hem mankeerde wilde hij niet toegeven. Ze verhuisden, maar dat hielp niet. Hij vluchtte in zijn werk, belandde op raffinaderijen in Texas en Alaska. Maar daar had zijn gezin weinig aan. Samen met de kinderen emigreerden ze naar Aruba, maar keerden al na een jaar terug. Een desillusie rijker, twee banen armer.

Mariska hoopt snel ergens aan de slag te kunnen, Dennis is hoofd werkplaats in Rhoon. Door alle ellende heeft hij schrijf- en geheugenproblemen. Maar deze baas begrijpt hem, laat Van der Kraats op tijd met rust. En met zijn mobieltje maakt Dennis foto's van wat hij moet onthouden.

Het is vallen en opstaan. Sinds oktober vorig hebben de Van der Kraatsen een persoonlijke website en Facebookpagina. Op Freebird69 tref je tientallen persoonlijke, vaak emotionele anekdotes van Dennis en Mariska. Soms fragmenten van de kinderen die durven vertellen dat het met pa niet altijd vrolijk is, maar dat ze onvoorwaardelijk van hem houden. Freebird is het nummer van de band Lynyrd Skynyrd dat de maten van Eenheid 69 altijd draaiden. Nog steeds.

Mariska en Dennis gaan zonder gêne ver in hun internetbelevenissen. Censureren elkaars gedachten niet. Weinig blijft onbesproken, lezen de inmiddels bijna 1.900 Facebookvolgers. ,,En dat roept dan weer veel reacties op van veteranen en gezinnen die hetzelfde meemaken. Die ook niet altijd begrepen worden. Zo helpen wij elkaar, misschien nog wel beter dan de professionals die hiervoor zijn aangesteld. In ieder geval weten wij lotgenoten te bereiken."

Het is voor veteraan Dennis een nieuwe missie. Jarenlang zweeg hij voor de buitenwereld, maar nu durft hij het aan zijn verhaal te delen. Het heeft ook te maken met vaststelling van zijn probleem. Dat hij niet, zoals iedereen denkt, het zo beladen posttraumatisch stress-stoornis (PTTS) heeft, waar je maar moeizaam vanaf komt. Maar een moral injury, zoals zijn behandelaars het benoemen.

,,Ik voelde schuld en schaamte. Dat ik geen militair meer ben. Langzamerhand kom ik daarvan af, mede door onze website. En door de contacten die ik nu wél heb met andere veteranen. Had ik veel eerder moeten doen. Hadden we met zijn allen veel eerder moeten doen."

Het is vallen en opstaan. Sinds oktober vorig hebben de Van der Kraatsen een persoonlijke website en Facebookpagina. Op Freebird69 tref je tientallen persoonlijke, vaak emotionele anekdotes van Dennis en Mariska. Soms fragmenten van de kinderen die durven vertellen dat het met pa niet altijd vrolijk is, maar dat ze onvoorwaardelijk van hem houden. Freebird is het nummer van de band Lynyrd Skynyrd dat de maten van Eenheid 69 altijd draaiden. Nog steeds.

Mariska en Dennis gaan zonder gêne ver in hun internetbelevenissen. Censureren elkaars gedachten niet. Weinig blijft onbesproken, lezen de inmiddels bijna 1.900 Facebookvolgers. ,,En dat roept dan weer veel reacties op van veteranen en gezinnen die hetzelfde meemaken. Die ook niet altijd begrepen worden. Zo helpen wij elkaar, misschien nog wel beter dan de professionals die hiervoor zijn aangesteld. In ieder geval weten wij lotgenoten te bereiken."

Het is voor veteraan Dennis een nieuwe missie. Jarenlang zweeg hij voor de buitenwereld, maar nu durft hij het aan zijn verhaal te delen. Het heeft ook te maken met vaststelling van zijn probleem. Dat hij niet, zoals iedereen denkt, het zo beladen posttraumatisch stress-stoornis (PTTS) heeft, waar je maar moeizaam vanaf komt. Maar een moral injury, zoals zijn behandelaars het benoemen.

,,Ik voelde schuld en schaamte. Dat ik geen militair meer ben. Langzamerhand kom ik daarvan af, mede door onze website. En door de contacten die ik nu wél heb met andere veteranen. Had ik veel eerder moeten doen. Hadden we met zijn allen veel eerder moeten doen."