Oud-president Philips waarschuwt voor uitverkoop Nederlandse bedrijven

Onder economen wordt verschillend gedacht over die opvatting. Jaap Koelewijn, hoogleraar Finance aan de Nyenrode Universiteit, vindt de kritiek van Timmer op de invloed van de aandeelhouder grotendeels onterecht. Timmer hekelt de nadruk op financieel gewin op de korte termijn en verwijt zijn opvolgers daar hun oren naar te laten hangen, wat tot een uitverkoop van Philips heeft geleid.

,,Als Philips op de oude weg was doorgegaan, waren ze onderuitgegaan. Philips presteerde slecht.’’ Het was dus niet meer dan logisch dat er onderdelen verkocht werden in de loop van de tijd. ,,Ga niet achteraf lopen pruttelen dat aandeelhouders te veel hun zin hebben gehad,’’ zegt Koelewijn.

Timmer geeft als voorbeeld de verkoop van de chipdivisie NXP, die in 2006 voor 4,3 miljard euro de deur uitging. Vorig jaar werd er 43 miljard voor geboden. ,,Tien jaar geleden dachten we dat de chipdivisie van Philips ten dode was opgeschreven. Verkoop was toen een goede optie,’’ volgens Koelewijn. Bovendien zijn bedrijven als ASML en NXP ook buiten Philips succesvol, dus Nederland profiteert nog volop van de Philips-erfenis, betoogt de hoogleraar.

Timmer hekelt in zijn boek de nadruk op winst op de korte termijn die het gevolg is van de toegenomen invloed van aandeelhouders. Daar is Koelewijn het mee eens. ,,Bedrijven als ASML, VDL en NXP investeren veel in onderzoek en ontwikkeling en dat is goed. Daarmee zorg je voor groei op de lange termijn. Die ruimte moeten ze krijgen van aandeelhouders.’’

Hans Schenk, hoogleraar economie en organisatie aan de Universiteit Utrecht, is het met Timmer eens. ,,Ze worden activistische aandeelhouders genoemd, maar het zijn gewoon speculanten. Het gaat ze niet om de onderneming, maar om de eigen portemonnee.’’

De bedrijven kunnen zich moeilijk verweren tegen deze veelal Amerikaanse aandeelhouders, omdat Europa in 2004 de beschermingsconstructies voor bedrijven grotendeels afschafte. ,,Europa is toen naïef geweest. Je moet je als bedrijf teweer kunnen stellen tegen deze speculanten.’’

Timmer hekelt ook het slappe industriebeleid van Europa, waardoor Chinese en Amerikaanse bedrijven nu dominant in de wereld zijn. Koelewijn deelt die kritiek. ,,Europa heeft geen Google, Netflix of Amazon. Wij hebben geen grote thuismarkt zoals Amerikaanse en Chinese bedrijven. Europa zou moeten kiezen voor sectoren als biotechnologie, maar dat gebeurt niet.’’

Schenk vindt niet dat er te weinig industriebeleid is. ,,Het topsectorenbeleid in Nederland mag best applaus krijgen. En we hebben in Nederland bedrijven van wereldfaam, zoals ASML, NXP, TomTom en bijvoorbeeld Friesland Campina. Die kunnen de concurrentie aan. Maar ze moeten zich wel effectief kunnen beschermen tegen speculanten. Dat is belangrijk.’’