Met nieuwe president zet Duitse Bundesbank strijd binnen ECB door

Voor de buitenwacht kwam de aankondiging dit najaar wel een beetje onverwacht. Jens Weidmann, die in maart 2019 nog voor een tweede termijn tekende, maakt de lopende acht jaar niet vol als president van de Bundesbank vanwege ‘persoonlijke redenen’. Na de jaarwisseling neemt Joachim Nagel, een vertrouweling binnen de Duitse centrale bank, zijn plek in, zo maakte het gezaghebbende instituut in Frankfurt am Main onlangs bekend.

Gezien de lange staat van dienst van Weidmann bij de Bundesbank – hij werkte er zeventien jaar - is zijn vertrek een verlies, zegt Carsten Brzeski. ,,Hij is een groot expert op het gebied van monetair beleid en een autoriteit. Maar’’, zegt de hoofdeconoom van ING Duitsland, ,,binnen de ECB is hij in de loop der jaren, al in de tijd van Draghi, te veel aan de zijlijn geschoven en werd er niet meer naar hem geluisterd.’’

De 53-jarige Weidmann, die ruim tien jaar lang de centrale bank van de grootste economie van Europa leidde, was wars van gratis geld en het oprekken van begrotingsregels. Geregeld sprak hij zich uit tegen de manier waarop zuidelijke eurolanden waren omgesprongen met hun overheidsfinanciën. Te gemakkelijk en te laks. Daarmee was hij de personificatie van de stugge monetaire politiek uit Duitsland, waarin de ‘Schwarze Null’ - voor het uitbreken van de coronacrisis - heilig was. Net als toenmalig bondskanselier Merkel, op wier voorspraak hij aangedragen werd als president van de Bundesbank, ontwikkelde hij zich tot een prominente dwarsligger - ‘Herr Nein’ - die op de rem stond waar anderen door wilden.

Bij zijn aantreden in 2011 was Weidmann volgens velen echter helemaal niet zo rigide. ,,Hij begon met een houding die pro-Europeser was dan zijn voorganger Axel Weber’’, zag Brzeski. ,,Maar vanuit Duitsland is hij gaandeweg in de rol van criticus van Draghi geduwd: hij moest opkomen voor een orthodox monetair beleid door harde inflatiedoelstellingen te volgen en te tegen opkoopprogramma's van obligaties binnen de rest van de eurozone.’’

Maar zijn macht alsook de invloed van de Bundesbank binnen de ECB kalfde ondertussen verder af. Want hoewel hij in Klaas Knot, president van de Nederlandsche Bank, wel een trouwe bondgenoot had evenals in de Oostenrijker Robert Holzmann, telde Weidmann om hem heen weinig medestanders en waren de zogeheten ‘duiven’ veruit in de meerderheid.

 Zo kwam er aan het begin van de pandemie in maart 2020 toch een noodsteun. De ECB ging overstag met het massaal opkopen van staatsobligaties ter waarde van 750 miljard euro. Die steun wordt overigens in maart volgend jaar uiteindelijk weer afgebouwd, zo maakte de centrale bank in december bekend.  

Brzeski van ING Duitsland verwacht niet dat de twee jaar oudere Nagel veel gaat afwijken van de koers van zijn voorganger. ,,Veel weten we niet over hem, maar wel dat hij sceptisch is ten aanzien van het opkopen van obligaties. Net als tegen het verruimde mandaat van de ECB en haar eerdere ‘Whatever it takes’ tijdens de financiële crisis.’’

 Terwijl de noodsteun vanaf 2022 wordt afgebouwd, is het onwaarschijnlijk dat de ECB volgend jaar aan de renteknop draait, denken experts. Ook al zet de geldontwaarding zich door (Duitsland rekent in 2022 op een inflatie van 3,6 procent). Brzeski: ,,De Bundesbank en andere centrale banken zijn het erover eens dat een verhoging weinig uitmaakt voor het inflatieniveau. De containers uit Afrika of chips uit Azië komen niet opeens sneller door.’’