Gewone Nederlander ziet recordgroei (te) weinig terug

De rapportcijfers zijn fraai: niet sinds 2007 groeide de economie harder dan 3 procent en ook komend jaar wordt dit groeicijfer  verwacht. De werkloosheid loopt ondertussen hard terug en zakte tot onder de 400.000 mensen, het laagste percentage sinds medio 2009.

De recordgroei ten spijt nam de consumptie van Nederlanders 'slechts' met 1,8 procent toe. Op individueel niveau merken mensen dus beduidend minder van de groei. Hoe komt dat?

Een belangrijke oorzaak is dat substantiële loonstijgingen uitblijven, zegt hoogleraar economie Bas Jacobs. Afgelopen jaar stegen de cao-lonen met slechts 1,5 procent. ,,Het besteedbare huishoudinkomen van Nederlanders is al decennia nauwelijks gegroeid," zegt Jacobs. ,,Dat is een reden tot zorg."

Dat de lonen niet stijgen komt onder meer omdat de overheid een deel van de hogere inkomsten naar zich toetrekt, legt de Rotterdamse hoogleraar uit. ,,De zorg- en pensioenpremies van Nederlanders zijn afgelopen jaren gestegen. Dat is voor pensioenen op de lange termijn en de zorg gunstig, maar mensen merken dat niet direct in hun portemonnee."

De economische  groei wordt deels veroorzaakt door de stijging van de onroerend goed prijzen. ,,De investeringen in de woningmarkt nemen toe. Ook geven we meer uit aan woninginrichting."

Marieke Blom, hoofdeconoom van ING, is positiever. Veel Nederlanders merken wel degelijk iets van de hoge groei. ,,Met name lageropgeleide Nederlanders hebben of vinden eindelijk weer werk. De effecten zitten dus meer in het weer aan de slag zijn dan in veel extra geld besteden." 

Blom legt uit dat minder goed opgeleide werknemers tijdens de crisis sneller hun baan verloren dan hoger opgeleiden. ,,Vaak zijn het dan ook de beter opgeleiden die je hoort zeggen dat ze niks de groei niet terugzien."

Desalniettemin ziet Blom eveneens dat de lonen achterblijven bij de groei. ,,Al langere tijd is de trend dat werkgevers een groter deel van de koek binnenhalen."

De vraag is uiteraard waar dat aan ligt. De ING-econome stelt dat het heeft te maken met automatisering en globalisering, maar ook met de toenemende flexibilisering van de Nederlandse economie. Doordat er minder werknemers in vaste dienst zijn kan dit vaste personeel een minder grote vuist maken tegenover werkgevers. ,,Onduidelijk is echter hoe groot dat effect nu echt is."

Volgens hoogleraar economie Jacobs is het achterblijven van de lonen de grote puzzel waar economen mee worstelen. ,,Dit is niet een exclusief Nederlands verschijnsel, hoewel de grote schil van flexibele arbeid bij ons absoluut meespeelt." Hij wijst op een begin deze maand verschenen onderzoek van De Nederlandsche Bank waaruit dit eveneens blijkt.

Blom van ING verwacht dat de lonen komende jaren desalniettemin nog een fikse sprong gaan maken. ,,Dat de lonen matig stijgen is nog een naijl-effect van de crisis, waarin werkgevers grote klappen kregen. Bij economisch herstel volgen de lonen het laatst. Dat zie je nu ook in de VS, dat in de economische cyclus op ons voorloopt en het herstel veel eerder startte."

Jacobs vindt de euforie over de mooie economische cijfers sterk overdreven. Ook hij spreekt over een naijl- of inhaaleffect van de recessie. ,,Daardoor groeit de economie nu tijdelijk harder dan het gewone potentieel dat op 1,75 tot 2 procent groei ligt."