Ex-spreekbuis apartheid komt naar de Amsterdamse beurs

Het is bepaald geen kleine vis die naar Euronext Amsterdam op het Damrak wil komen. Naspers kent een beurswaarde van 1,41 triljoen Zuid-Afrikaanse rand oftewel bijna 100 miljard euro. Het is daarmee het grootste bedrijf van het Afrikaanse continent en op de beurs van Johannesburg goed voor een kwart van de totale beurswaarde. 

De onderneming startte in 1915 als Nasionale Pers en was moedermaatschappij van Die Burger. Die krant was bedoeld om Afrikaanstalige blanke inwoners een eigen stem te geven.

In Zuid-Afrika is Naspers nog steeds eigenaar van tientallen kranten en een goedlopende betaaltv-tak. Afgelopen twintig jaar bouwde het bedrijf echter een indrukwekkende internetportefeuille op, met als meest in het oog springende aankoop een 117,5 miljard euro groot belang in Tencent Holding. Dat Chinese techconglomeraat is onder andere bekend van het in China immens populaire appplatform WeChat, dat liefst 1 miljard actieve gebruikers kent. 

Naspers heeft verder investeringen in het Russische internetplatform Mail.Ru, de Duitse bezorgdienst Delivery Hero en e-commerce bedrijf Swiggy uit India. Het zijn deze internationale internetactiviteiten die Naspers nu onder de naam NewCo naar de Amsterdamse beurs brengt. Het bedrijf hoopt er toegang mee te krijgen tot de veel grotere Europese kapitaalmarkt. De beursgang maakt NewCo na Shell en Unilever meteen het grootste bedrijf op het Damrak. 

Mag de vlag uitgaan bij Euronext, met Naspers haalt de AEX een bedrijf met besmeurd blazoen binnen. De mediagigant gold decennia lang als spreekbuis van het racistische Zuid-Afrikaanse apartheidsregime tussen 1948 en 1990.

Toen anti-apartheidsactivist Steve Biko in 1977 werd vermoord, koos Die Burger in een commentaar de kant van de Zuid-Afrikaanse veiligheidspolitie. En een onderzoek van non-profit organisatie Media Monitoring Africa naar 1800 tussen 1976 en 1987 geschreven artikelen, toonde aan dat kranten van Naspers mensenrechtenschendingen van de overheid stelselmatig goedpraatte. Zwarte Zuid-Afrikanen werden als gewelddadig en inferieur neergezet.

Pas in juli 2015 excuseerde Naspers zich voor zijn rol tijdens de apartheid. Dat gebeurde door Esmaré Weideman, ceo van Naspers Zuid-Afrikaanse mediatak Media24, ter gelegenheid van het 100-jarige bestaan van Naspers en  Die Burger.

Die excuses zijn twintig jaar te laat, vonden veel Zuid-Afrikanen. In 1996 weigerde het mediabedrijf voor de Zuid-Afrikaanse Waarheids- en Verzoeningscommissie nog zich te verontschuldigden voor het decennia actief ondersteunen van de apartheid. Wel legden 127 (ex-)journalisten van Naspers op eigen initiatief getuigenissen af waarin zij verantwoording aflegden hoe zij met hun journalistieke werk meehielpen aan de apartheid.

Inmiddels is Naspers al lang niet meer het bedrijf uit de tijd van de apartheid. De onderneming is internationaal georiënteerd en heeft een succesvolle transformatie doorgemaakt van  steeds minder print-media naar online activiteiten.De beursnotering maakt volgens analisten deel uit van Van Dijk’s plan om het gat tussen de eigen beurswaarde en de waarde van het belang in het Chinese Tencent te verkleinen. Dat het moederbedrijf veel minder waard is dan een individueel belang, is zeldzaam.