'De omvang van het gesjoemel met koeien is verbijsterend'

Ruim 2.100 melkveebedrijven zijn vanaf vandaag geblokkeerd vanwege gesjoemel met de registratie van dieren. Er mogen op deze bedrijven geen dieren meer worden aan- of afgevoerd. De totale omvang van de fraude is waarschijnlijk nog groter: de autoriteiten hebben zeker 7.700 boeren in het vizier.

Melkveehouders knoeiden op grote schaal met hun administratie om de nieuwe mestregels te ontduiken, vermoedt minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De zaak kwam aan het rollen door een opvallende stijging van het aantal tweelingkalveren in het overheidsregistratiesysteem voor vee. Door het kalf van de ene koe toe te schrijven aan een andere moeder, kan één koe langer in de boeken blijven staan als vaars. Zo'n jonge koe die nog nooit heeft gekalfd, telt maar als halve koe mee qua fosfaatuitstoot. En die uitstoot bepaalt hoeveel koeien een boer mag houden.

Sinds de fraude twee weken geleden werd ontdekt, kwamen ook andere trucs aan het licht. Zo blijken er boeren te zijn die opvallend veel 'oude vaarzen' op stal hebben staan (27 maanden is de uiterste leeftijd waarop koeien voor het eerst kalveren). Ook zouden veehouders frauderen via een 'Duitsland-route'. Daarbij importeren ze oudere melkkoeien uit het buitenland die ze registreren als jonge vaars. Zo kunnen ze meer melken, terwijl hun dieren op papier maar half zoveel fosfaat uitpoepen. Een relatief makkelijke truc, omdat de registratiesystemen van beide landen niet direct aan elkaar zijn gekoppeld.

Ook in Europa dreigen de Nederlandse boeren hun krediet te verliezen. ,,Deze koeienfraude is nog ernstiger dan mestfraude omdat het niet alleen om het milieu, maar ook om de volksgezondheid gaat'', zegt Europarlementariër Bas Eickhout van GroenLinks. ,,Als je knoeit met de registratie van dieren, is de bron bij een uitbraak van een besmettelijke ziekte als gekkekoeienziekte BSE niet meer te achterhalen. Europa is daar strikt in. Als Brussel onze registratiesystemen niet meer vertrouwt, kan het Nederland een exportverbod opleggen. Dan zijn de economische gevolgen niet te overzien, aangezien Nederland na de VS de grootste exporteur van landbouwproducten is.''

Ook de gunstige uitzonderingspositie van Nederland op de Europese milieuregels ('derogatie') staat op het spel. De Nederlandse melkveehouders hebben vorig jaar al een deel van hun koeien moeten inleveren omdat ze met hun uitgedijde veestapel het fosfaatplafond overschreden. Zonder derogatie dreigt voor nog eens bijna een half miljoen melkkoeien de slacht.

Het zijn grote risico's voor een fraude die een individuele boer maximaal een paar duizend euro oplevert, beaamt LTO. ,,Wij begrijpen niet waarom je die risico's zou nemen.''

Voor de boeren die niet aan het bedrog meededen, is de situatie bijzonder zuur. Melkveehouder Irene Pepers-van Leeuwen uit Haps voelt zich machteloos ,,Ik word hier heel erg verdrietig van. Dit is een grote smet op ons imago. Ik durf er niet aan te denken wat de gevolgen ervan zijn.''

Pepers-van Leeuwen ziet de fraude van haar collega's als een 'ondoordachte, waanzinnig domme actie' van een kat in het nauw. ,,Melkveehouders hebben het erg moeilijk door alles wat de laatste jaren op hen afkwam. Het wegvallen van het melkquotum pakte helemaal verkeerd uit.''

In plaats van de hoeveelheid melk is de hoeveelheid fosfaat uit mest aan banden gelegd, waardoor veel boeren koeien moesten inleveren. ,,Melkveehouders voelen zich door de overheid en de sector (onder andere LTO, Rabobank, FrieslandCampina, red.) in de kou gezet met het fosfaatreductieplan. Ze overzien de regels niet meer en pakken alles aan om hun geliefde dieren maar niet te hoeven wegdoen.''