Katholieke mis verbindt Poolse gemeenschap in West-Brabant: geen rollators, maar buggy's in het kerkpad

Iedere vierde zondag in de maand draagt pater Klim (1967) in Nieuw-Vossemeer de eucharistie op voor Poolse arbeidsmigranten in de wijde omgeving van Steenbergen en Tholen. Daar is behoefte aan, zegt een opgewekte Poolse dame (,,Ik versta Nederlands, hoor.”) die met haar man en een bevriend stel vanuit Sint-Maartensdijk en Scherpenisse naar de viering is gekomen.  ,,Eén mis in de hele maand is te weinig. Ik wil hier veel vaker zijn.”

Klim is daarvan doordrongen, maar hij kan niet altijd overal zijn. Vanuit zijn standplaats -de pastorie tegenover de Sint-Bavokerk in Rijsbergen- trekt hij kriskras door de Poolse parochie die heel West-Brabant en Zeeland omvat. Liefst 70.000 katholieke zielen in dat gebied horen de pater toe. 

Dat aantal valt hem trouwens niet zwaar. De Poolse gemeenschap is een jónge gemeenschap en dat betekent veel doopsels en trouwerijen. Blije gebeurtenissen dus. ,,Ik heb nauwelijks begrafenissen. Het gebeurt wel eens dat een parochiaan overlijdt door een ongeluk, maar dat zijn de uitzonderingen.”

Jonge Poolse arbeidsmigranten komen met het kroost naar de kerk. ,,Als de mis voor Nederlanders afgelopen is, zie je vooral rollators de kerk uit komen. Bij de Poolse dienst zijn het juist kinderwagens”, lacht Klim die sinds negen jaar pastoor is van de Poolse parochie binnen het bisdom Breda.

Of de Poolse migranten kunnen aarden in ons land? ,,Polen die hier maar een maand of drie zijn, werken vooral heel hard. Die zijn niet met veel andere dingen bezig. Als gezinnen met kinderen zich definitief vestigen, wordt het anders. Ik zie dat kinderen de Nederlandse taal makkelijk leren. Een tijd terug had ik een vormsel. Ik twijfelde of die dienst in het Pools of in het Nederlands moest. Nederlands dus!” Dat is voor de pastoor zelf overigens lastig. Hij spreekt Pools óf Duits. ,,Ik schaam me wel een beetje dat ik het Nederlands niet goed beheers.”

Een paar dagen voor de mis in Nieuw-Vossemeer spreken we elkaar in de pastorie van Rijsbergen waar Klim woont en kantoor houdt. Al is ‘kantoor’ veel gezegd. De ontvangstkamer pal achter de voordeur is klein en sober ingericht. Aan de muur een kruisbeeld en fotoportret van de paus. Pater Klim oogt zelf al even sober en dienstbaar. Traditioneel witte boord, donkere kleding. Een haast verlegen, maar zeer hartelijke zielenherder.

Het geloof is de bindende factor in de Poolse gemeenschap. De Polen ontlenen er hun (nationale) identiteit aan. Tegelijkertijd is de mis voor migranten een belangrijke ontmoetingsplek. Voor en na de dienst een praatje maken, elkaar vooruit helpen als dat nodig is. Volgens Klim is er een groot verschil tussen de Poolse en Nederlandse kerkviering. Vooral pastoraal werkers (‘gewone’ mensen dus) bij de Nederlanders, echte priesters bij de Polen. Allang geen biecht meer in Nederland; in Polen wel. ,,Poolse mensen vinden het ook raar dat Nederlanders in de kerk koffie schenken.”

Polen hechten aan de ceremoniële tradities in de kerk. Alle gelovigen zingen en bidden mee. Ze kennen de teksten uit het hoofd. Op een vast moment schudden ze elkaar de hand. Voor de kleintjes duurt zo'n mis heel lang. En dus krijgt een peuter tussendoor de fles. Een eindje verderop klautert een meisje op de kerkbanken. 

Na de mis staat Piotr (34) met zijn familie op het kerkplein. Vrouw, zoontje van twee, schoonmoeder en nichtje. ,,Mijn schoonmoeder vindt de kerk heel belangrijk.” Piotr woont in Steenbergen en werkt al zeven jaar in Nederland, momenteel als elektricien bij een zonnepark in Zierikzee. Zijn kind is  in Nederland geboren. Of hij zich definitief vestigt in ons land, weet Piotr nog niet. ,,Mijn vrouw mist Polen. Ze werkt als inpakster, dat is niet zo leuk. Maar voorlopig is het beter om hier geld te verdienen.”

Dat laatste staat als een paal boven water, vindt het Poolse clubje uit Tholen. De twee stellen hebben wel besloten om te blijven. De mannen werken in de bouw, als timmerman en lasser. ,,Ik heb twaalf jaar met tussenpozen in Nederland gewerkt. Toen was het tijd om definitief te kiezen voor Nederland.” De band met familie in Polen blijft innig. ,,We gaan er zo vaak mogelijk naar toe.” Maar de toekomst ligt op Tholen. ,,Want alles in Nederland is goed.”