‘Uitlevering Assange staat gelijk aan doodvonnis’

De VS wil Assange vervolgen voor het publiceren van staatsgeheimen op zijn klokkenluiderswebsite WikiLeaks, waarmee hij de veiligheid van de VS in gevaar zou hebben gebracht. Hij maakte vertrouwelijke documenten over de oorlogen in Afghanistan en Irak openbaar en publiceerde namen van informanten. Door de onthullingen kwamen ook oorlogsmisdaden door Amerikaanse soldaten aan het licht.

Vorig jaar stemde de toenmalig Britse minister van Binnenlandse Zaken Sajid Javid al in met het uitleveringsverzoek. Nu moet de rechter hierover beslissen. Mensenrechtenorganisatie Amnesty International roept de VS op alle aanklachten tegen Assange te laten vervallen. Gebeurt dat niet, dan moet het Verenigd Koninkrijk uitlevering weigeren omdat Assange in de VS slachtoffer kan worden van ernstige schendingen van zijn mensenrechten, aldus de organisatie.

De verdediging van Assange en Amnesty International waarschuwen voor de gevangenisomstandigheden waaronder de WikiLeaks-oprichter in de VS kan worden vastgezet. ‘Die kunnen een vorm van marteling of mishandeling zijn, bijvoorbeeld wanneer hij in eenzame opsluiting wordt geplaatst’, schrijft de mensenrechtenorganisatie.

De vader van Assange, John Shipton, deelt de zorgen. ,,Een uitlevering aan de Verenigde Staten staat gelijk aan een doodvonnis”, zei hij vorige week in een interview met de BBC. ,,De constante angst waar Julian inmiddels tien jaar in leeft, heeft hem beschadigd. Ik denk dat hij zich nu heel veel zorgen maakt.”

Intussen maken ook artsen zich nog steeds grote zorgen over de gezondheid van Assange, die sinds april 2019 in de gevangenis zit nadat hij na zeven jaar uit de ambassade van Ecuador in Londen werd gezet. Vorige week verscheen een open brief van 117 dokters die willen dat er een eind komt aan wat zij de ‘psychologische marteling en medische verwaarlozing’ noemen van de oprichter van WikiLeaks.

,,We moeten weg van het politieke aspect”, zegt de Australische gepensioneerde huisarts Sue Wareham, die de brief tekende. ,,We willen dat ze zich gaan focussen op zijn medische situatie en dat ze hem de hulp geven die hij nodig heeft.”

In mei luidde VN-rapporteur Nils Melzer al de noodklok over de geestelijke situatie van de WikiLeaks-oprichter, nadat hij hem samen met twee medisch experts had bezocht in de gevangenis. ‘Assange vertoont alle symptomen van langdurige blootstelling aan psychologische marteling, inclusief extreme stress, chronische angstgevoelens en intense psychologische trauma’s’, schreef Melzer toen.

,,Kijk ook naar het gedrag dat hij laatst vertoonde in de rechtbank”, zegt oud-huisarts Wareman. ,,Hij had last van geheugenverlies, een gebrekkige concentratie, leek geen begrip te hebben van de situatie om hem heen: allemaal dingen die veel voorkomen bij slachtoffers van psychologische marteling.”

Assange moet uit de gevangenis en naar een academisch ziekenhuis worden overgebracht, vinden de artsen die de open brief tekenden. ,,Hij moet eerst goed worden onderzocht. We weten gewoon niet precies wat zijn medische toestand is. Dat moet worden bekeken, daarna moet hij behandeld worden. Hij is op dit moment absoluut niet klaar voor de rechtszaak. Hij is geestelijk niet in staat om aan zo’n ingewikkeld proces te beginnen.”

In Londen werd afgelopen weekend door een paar honderd Assange-sympathisanten gedemonstreerd tegen de uitleveringszaak. Prominenten als mode-ontwerper Vivienne Westwoord en Pink Floyd-ster Roger Waters liepen mee met de protestmars van de Australische ambassade naar het parlementsplein. ‘Lever hem niet uit - journalistiek is geen misdaad’, viel er te lezen op de protestborden.

Als de WikiLeaks-oprichter vervolgd wordt, komt de persvrijheid in gevaar, waarschuwt ook Amnesty International. ,,Amnesty is van mening dat Assange wordt beschuldigd van activiteiten die onderzoeksjournalisten ook ondernemen”, zegt Massimo Moratti van de mensenrechtenorganisatie. ,,Wordt hij hiervoor veroordeeld, dan kan dit een afschrikwekkend effect hebben op het recht op vrijheid van meningsuiting en journalisten ertoe brengen zelfcensuur toe te passen uit angst voor vervolging.”

Ook journalistieke organisaties vrezen verregaande consequenties. ‘De documenten die via WikiLeaks naar buiten kwamen, openbaarden afschuwelijk gedrag van de VS en corrupt en bruut gedrag van andere regeringen. Hierdoor kreeg het publiek belangrijke en hoognodige informatie’, schreef The Guardian in een hoofdredactioneel commentaar. ‘Dit is geen kwestie die gaat over hoe wijs meneer Assange is en nog minder over hoe sympathiek hij is. Het gaat niet over zijn karakter, niet over zijn meningen. Het gaat over persvrijheid en over het recht van het publiek om dit soort dingen te weten.’

Assange werd vorige week opgezocht door enkele parlementsleden uit zijn thuisland Australië. Ook zij waarschuwen dat uitlevering een gevaarlijk precedent zou scheppen. ,,Dit zou betekenen dat als je journalist bent en iets doet waarmee je een regering waar ook ter wereld tegen je in het harnas jaagt, je het zeer reële vooruitzicht hebt dat je wordt uitgeleverd aan dat land”, meent parlementariër Andrew Wilkie. ,,Dit is een zaak die met politieke motieven wordt gevoerd. Niet alleen Julian Assanges leven staat op het spel: het gaat ook over de toekomst van de journalistiek.”

Voorlopig zit de WikiLeaks-oprichter nog wel even in de Londense gevangeniscel. Deze hoorzittingen duren de hele week, waarna het proces geschorst wordt en op 18 mei verdergaat.